Dasmat shqiptare dhe ceremonite martesore ne Shqiperi!

Paraardhesit tane primitive qendronin bashke per tu mbrojtur dhe
per te mbijetuar me shume, sesa per te krijuar lidhje te kuptimshme.
Dhe, ne momentin qe numri i tyre ishte i sigurte, njerezit primitive
formuan tribu, te cilave u qendronin shume besnike. Disa historiane
besojne se martesat e para kane qene grup-martesash, qe duheshin kryer
detyrimisht brenda tribuve. Dhe, pak kohe me vone, burrat dhe grate
filluan te qendronin bashke dhe formuan familjet e vecanta. Qe nga ajo
kohe, martesa nuk kane qene gjithmone nje ngjarje e lumtur. Dhe,
pikerisht prej rivalitetit te tribuve, shpeshhere grate dhe femijet
grabiteshin ose rrembeheshin. Qe kur brenda tribuve ishte e ndaluar te
martoheshe brenda klanit, atehere grate rrembeheshin dhe ishin te
detyruara te lidheshin ne martese me te huajt qe i kishin rrembyer.
Historianet, i referohen shpesh kesaj periudhe, qe ishte pjese e kohes
se eres se marteses me rrembim. Ne menyre virtuale cdo pjese e dasmes,
qe nga fejesa dhe deri ne muajin e mjaltit, ka nje histori te pasur dhe
rrenjet kulturore, prejardhja dhe besimi fetar kane fokusuar martesen
per mijera vjet te njerezimit. Kjo eshte nje histori e shkurter e
elementeve te ndryshem te marteses.

Ritet e para martesore
Martesat
e hershme ishin shume te ndryshme nga ideja e sotme e martesave.
Paraardhesit tane primitive qendronin bashke per t'u mbrojtur dhe per te
mbijetuar me shume, sesa per te krijuar lidhje te kuptimshme. Dhe, ne
momentin qe numri i tyre ishte i sigurte, njerezit primitive formuan
tribu, te cilave u qendronin shume besnike. Disa historiane besojne se
martesat e para kane qene grup-martesash, qe duheshin kryer detyrimisht
brenda tribuve. Dhe, pak kohe me vone, burrat dhe grate fillua
te qendronin bashke dhe formuan familjet e vecanta. Qe nga ajo kohe,
martesa nuk kane qene gjithmone nje ngjarje e lumtur. Dhe, pikerisht
prej rivalitetit te tribuve, shpeshhere grate dhe femijet grabiteshin
ose rrembeheshin. Qe kur brenda tribuve ishte e ndaluar te martoheshe
brenda klanit, atehere grate rrembeheshin dhe ishin te detyruara te
lidheshin ne martese me te huajt qe i kishin rrembyer. Historianet, i
referohen shpesh kesaj periudhe, qe ishte pjese e kohes se eres se
"marteses me rrembim".

Dreka e beqarise
Sipas shume te
dhenave, qe depertojne deri ne ditet e sotme, ky festim per nder te
nuses eshte quajtur dreka e beqarise, ose "Gostia e Fundit" (e
beqarise). Ashtu si shume tradita te tjera martesore, zakoni ka luajtur
gjithmone rolin e nje testi per kohen ne vazhdim. Fillimisht, ky zakon
na vjen qe nga shekulli i peste prej Spartes, ku komandantet ushtarake
mund te festonin dhe te ngrinin dolli me njeri-tjetrin ne prag, te
marteses se njerit prej shokeve te tyre.Madje edhe sot, nje dreke
beqaresh, behet pak para dates aktuale te dasmes, apo ashtu si njihet
"shija e fundit e lirise" per dhendrin. Duke u shkeputur nga konteksi
historik, duhet thene se ne ditet tona ky takim i miqve te nuses dhe
dhendrit, behet me nje qellim te thjeshte, qe atyre t'u hiqet ankthi i
dites se marteses, ose dites se tyre te madhe.

Martesa
Gjate
eres " se marteses me ane te rrembimit", shoket me te afert, asistonin
kur dhendri rrembente nusen nga familja e saj. Shoqeruesit ne ate kohe
dhe njerezit me prane familjes se protagonistit (dhendrit), duhet te
kishin nga nje arme "te vogel", madje dhe mund te luftonin per te
ruajtur rrembimin e vajzes, nga reagimi i eger i familjareve te saj,
nderkohe qe dhendri largohej me te. Shoqerueset e nuses dhe vajzat e
nderit u bene me te pranishme ne keto aktivitete, kur martesa tashme
ishte dicka e planifikuar.Qe disa dite para marteses, eshte nje grua, qe
duhet te ndiqte te gjitha pergatitjet e nuses. Kjo vajze apo matrone
(grua romake) nderi, qe eshte edhe sot, siguron te gjithe ceremonialin
dhe ndihmon nusen, qe te vishet. Te gjitha vajzat e tjera ndihmojne
nusen qe te zbuk