Këshilla dhe receta popullore për të luftuar diabetin dhe sëmundjet e zemrës

Sado të evoluojë mjekësia dhe shkenca, gjithmonë do të mbështeten
tek përvoja njerëzore. Prandaj në jo pak raste shkenca mjekësore i është
referuar përvojës nga disa mijëra vjet më parë e më pas me realizimin e
ilaçeve. Sot do të flasim për sëmundjet e zemrës dhe diabetit, si
ndikojnë këto sëmundje tek njëra-tjetra, si shfaqen, si përparojnë dhe
zhvillohen në trupin e njeriut, por edhe këshilla dhe informacion të
dobishëm për parandalimin dhe kurimin këtyre sëmundjeve. Rrallë ndonjë
sëmundje tjetër sa diabeti arrin të prekë e të dëmtojë aq heshtazi e
ngadalë thuajse të gjitha organet kryesore të trupit pa përjashtim dhe
sidomos enët e gjakut duke krijuar aksidente kaq dramatike e madje
tragjike. Çudia është se vetëm pak të sëmurë me diabet e dinë këtë të
vërtetë dhe akoma më të paktë janë ata që e besojnë. Nuk dihet ende se
cili është numri i saktë i të sëmurëve me diabet, por personat që
ankohen për shqetësimet që të sjell kjo sëmundje shtohen çdo ditë e më
shumë. Ndërkohë që nuk ka ende një kurë të për diabetin, doktorët
shprehen se mbajtja e një diete të rregullt, respektimi i saj në çdo
detaj, është mënyra më e mirë për të mbajtur nën kontroll gjendjen.
Diabeti arrin mjaft shpesh t'i mashtroje viktimat e tij. Shumë shpesh
diabeti shkakton dhe sëmundjen e zemrës në organizëm, duke shkaktuar
shqetësime dhe ndërlikime të shumta. Shumë prej këtyre shqetësimeve që
prekin organin më jetik në organizëm, zemrën, mund të parandalohen vetëm
duke ndjekur disa këshilla të thjeshta. Kështu në numrin e sotëm ju do
të mësoni si ta kontrolloni vetë hipertensionin arterial, si të shmangni
problemet kardiake. Frutat dhe zarzavatet mbrojnë kapilarët e gjakut,
peshku ul tensionin e gjakut, duhani shkakton çarjen e kapilarëve, lëngu
i limonit ul tensionin, vera e kuqe ul rrezikun e atakut. Këto dhe
shumë këshilla e rekomandime të tjera të mjekëve, në suplementin e sotëm
prej gjashtë faqesh në gazetën “Tirana Observer”, për të mbrojtur
zemrën nga ataku, por jo vetëm kaq. Në këtë speciale ju do të njiheni me
simptomat që e shoqërojnë diabetin, shkaktarët, faktorët parandalues,
recetat popullore kuruese dhe disa medikamente mjekësore. Cilat janë
ushqimet që duhet të jenë pjesë e dietës tuaj të përditshme dhe cilat
duhet t’i shmangni. Prej mosdijes, apo mosnjohjes së tij, shumë të
sëmurë nuk e dinë që diabeti krijon ndërlikime. Nuk i njohin ato, madje
dhe kur vuajnë prej tyre, nuk u shkon mendja t'i lidhin me të. Si të mos
gënjeheni nga forma apo paraqitja e "butë" e diabetit. Si ndikon
diabeti i pamjekuar ose i mjekuar keq krijon në shfaqjen e ndërlikimeve
të ndryshme? Këto e shumë të tjera këshilla e njohuri që ju duhet t’i
dini, keni mundësinë t’i lexoni sot në gazetën tonë.

Sëmundja
e zemrës e shkaktuar nga diabeti
Sëmundja e zemrës është e
shpeshtë tek njerëzit me diabet. Statistikat vlerësojnë se sëmundjet e
zemrës dhe sulmet në tru janë përgjegjëse për 2/3 deri në 3/4 e vdekjeve
në mesin e personave me diabet.Derisa të gjithë njerëzit me diabet kanë
shanse të rritura të zhvillimit të sëmundjes së zemrës, kjo është më e
shpeshtë tek ata me tipin 2 të diabetit. Një prej dëshmive të para që
tregojnë se njerëzit me diabet janë më të prirë ndaj sëmundjes së zemrës
ka qenë një studim i gjerë i njohur si “Framingham study”. Ky studim ka
analizuar disa gjenerata për të përcaktuar faktorët e paraqitjes së
sëmundjes së zemrës.Studimi ka treguar faktorë të shumtë që mund të
rrisin gjasat për zhvillim të saj. Një rrezik i dukshëm ishte të qenit
me diabet. Nga të tjerat janë përfshirë tensioni i lartë i gjakut, pirja
e duhanit, nivelet e rritura të kolesterolit dhe historia familjare e
sëmundjes së hershme të zemrës.Sa më shumë faktorë të rrezikut që ka
pasur personi, gjasat për tu prekur nga sëmundja e zemrës kanë qenë më
të larta. Si çdokush tjetër, njerëzit me diabet kanë një rrezik të
rritur të vdesin nga sëmundja e zemrës nëse ata kanë më shumë faktorë të
rrezikut. Sidoqoftë, gjasat janë më të larta tek personat me diabet.
Andaj, derisa një person me një faktor të rrezikut mund të ketë gjasa
reale të vdesë nga sulmi në zemër, personi me diabet ka rrezik të
dyfishtë ose madje të katërfishtë.Një studim, për shembull, ka gjetur se
njerëzit me diabet të cilët nuk kanë pasur faktorë të tjerë të rrezikut
nga sëmundja e zemrës kanë qenë 5 herë më të prirë të vdesin nga kjo
sëmundje, krahasuar me ata pa diabet. Një studim tjetër ka treguar se
njerëzit me nivel të lartë të sheqerit, pavarësisht prej numrit të
faktorëve të tjerë të rrezikut të sëmundjes së zemrës, ishin po aq të
prirë të kenë sulm në zemër sa edhe personat jo diabetikë të cilët kanë
pasur tashmë sulm në zemër.Kështu që, diabeti konsiderohet i barabartë
me sëmundjen e zemrës. Dhe, ekspertët rekomandojnë që të gjithë njerëzit
me diabet duhet t’i trajtojnë faktorët e rrezikut të sëmundjes së
zemrës po aq fort sa edhe njerëzit që tashmë kanë pasur sulme në zemër.
Nga
se shkaktohet sëmundja e zemrës?
Shkak më i shpeshtë i
çrregullimeve në zemrën e një personi me diabet është forcimi i
arterieve ose ateroskleroza, që shkaktohet nga kolesteroli në enët e
gjakut, të cilat e dërgojnë oksigjenin dhe ushqimin në zemër.Pllakëzat e
kolesterolit që formohen, mund të copëtohen ose thyhen duke e bërë
gjakun të dendur dhe duke bllokuar enët e gjakut. Kjo mund të pasohet me
sulm në zemër. I njëjti proces ngjan në të gjitha arteriet e trupit,
duke çuar në mungesë të gjakut në tru, duke shkaktuar sulme në tru ose
mungesë të gjakut në këmbë, duar ose kraharorë duke shkaktuar
çrregullime vaskulare periferike.Njerëzit me diabet janë po ashtu në
rrezik të lartë nga pamjaftueshmëria e zemrës, gjendje në të cilën zemra
nuk është në gjendje të pompojë gjakun në mënyrë të duhur. Kjo mund të
bëjë që lëngjet të grumbullohen në mushkëri duke shkaktuar vështirësi në
frymëmarrje, ose rikthim të lëngjeve në pjesët tjera të trupit
(veçanërisht këmbë) që shkakton ënjtje.
Si trajtohet sëmundja
e zemrës?
* Ekzistojnë disa opsione të trajtimit varësisht
prej shpeshtësisë së sëmundjes, përfshirë:
* Terapia me aspirinë për
të ulur rrezikun e mpiksjes që çon në sulme në zemër dhe në tru.
*
Ushqimi.
* Ushtrime fizike jo vetëm për humbjen e peshës, por për të
rritur kontrollin e glukozës, shtypjes së lartë të gjakut, niveleve të
kolesterolit dhe për të ulur trashësinë abdominale, faktorin e rrezikut
të sëmundjes së zemrës.
* Barnat.
* Operacioni.

Cilat
janë shenjat e çrregullimit të zemrës?

* Simptomat e
sëmundjes së zemrës përfshijnë:
* Frymëmarrje të shkurta.
*
Ndjenja e dobësisë.
* Ndjenja e marramendjes.
* Djersitje e
tepruar dhe e pashpjegueshme.
* Dhembje në kraharorë, grykë dhe në
krahun e majtë.
* Dhimbje ose presion në gjoks (veçanërisht gjatë
aktivitetit).
* Nauze (mundim).
* Nëse keni ndonjë prej këtyre
simptomave, duhet të thërrisni mjekut tuaj ose të drejtoheni menjëherë
tek shërbimi më i afërt i emergjencës.

Sëmundja vaskulare
periferike ka këto simptoma:

* Ngërçe në këmbë derisa
ecni.
* Këmbë të ftohta.
* Puls i ulur ose mungesë e pulsit në
shputa ose këmbë.
* Humbje e dhjamit nën lëkurë të pjesëve më të
poshtme të këmbëve.
* Humbje e qimeve në pjesët më të ulëta të
këmbëve.

Si trajtohet çrregullimi vaskular periferik?

*
Angazhimi në një program të rregullt të ecjes (45 minuta në ditë, i
pasuar me pushim)
* Mbathja e këpucëve speciale
* Terapia me
aspirinë
* Barnat
* Mos pirrja e duhanit
* Doza të ulëta të
aspirinës rekomandohen për burrat dhe gratë me diabet të cilët janë mbi
moshën 30-vjeçare dhe janë në rrezik të lartë nga sëmundja e zemrës dhe
sëmundja periferike vaskulare. Flisni me doktorin tuaj për të përcaktuar
nëse terapia me aspirinë është e nevojshme për ju. Nëse keni sëmundje
të caktuara, terapia me aspirinë mund të mos rekomandohet.

Si
mund të parandalohet çrregullimi i zemrës tek personat me diabet?

*
Mënyra më e mirë për të parandaluar sëmundjet e zemrës dhe të enëve të
gjakut është të kujdeseni mirë për veten dhe diabetin tuaj. Mbani
glukozën në gjak në nivel sa më normal që mundeni.
* Kontrolloni
shtypjen e gjakut, nëse është e nevojshme merrni edhe barna. Njerëzit me
diabet duhet të kenë shtypjen nën 130/80.
* Mbani kolesterolin nën
kontroll. Ndoshta do të keni nevojë për barna për ta bërë këtë.
*
Humbisni peshën nëse jeni të mbipeshë.
* Pyeteni mjekun tuaj nëse
duhet të merrni aspirinë ditor.
* Merruni me ushtrime fizike
rregullisht.
* Hani ushqim të shëndetshëm për zemrën, të pakët me
yndyra dhe kripë.
* Lëreni duhanin.

Diabeti
Diabeti
është çrregullimi i metabolizmit që reflektohet në paraqitjen e sasisë
jonormale të glukozës në gjak, si pasojë e rezistencës së qelizave të
gjakut ndaj insulinës, apo si pasojë e sasisë së vogël të insulinës së
sekretuar nga pankreasi. Janë dy gjendje që mund të shkaktohen nga
diabeti i sheqerit, hiperglicemia (niveli i lartë i glukozës) dhe
hipoglicemia (niveli, i ultë i glukozës). Terapia e ilaçeve mund të
parandalojë përparimin e mëtejshëm të diabetit tek miliona njerëz, të
cilët kanë një stad të lart të rrezikshmërisë të sëmundjes, shumë
studime sugjerojnë mënyrat e duhura për ta. Gati 5 për qind e popullsisë
së botës është e sëmurë me diabet, dhe gati 7 për qind janë
paradiabetikë. Kjo lloj sëmundje zhvillohet zakonisht në moshë madhore
dhe tek pacientët, të cilët kanë nivel të lartë të sheqerit në gjak,
sepse qelizat e tyre janë bërë rezistente ndaj insulinës, hormoni që
stabilizon ngritjen e sheqerit në gjak.
Simptomat:
-
Pacienti ha shumë.
- Pi shumë ujë.
- Urinon shpesh.
- Humbet
peshë.
- Mund të ketë kriza të ketocidozës diabetike.
Ja disa
këshilla kundër diabetit:
- Ecni sa më shumë, për shembull duke
shkuar më këmbë në shkollë.
- Hani në mënyrë të shëndetshme e duke
pirë sa më pak lëngje frutash të konservuara, pasi ato kanë shumë
sheqer.
- Qëndroni sa më pak ulur para televizorit, kompjuterit apo
video-lojërave.
- Bëni aktivitet të rregullt fizik dhe duke fjetur sa
më shumë.
- Hani medoemos mëngjes.

Kuroni diabetin me
zarzavate të gjelbra
Është vërtetuar se zarzavatet e
gjelbra, veçanërisht të gjalla, për të gjithë ata që vuajnë nga diabeti
duhet t’i përdorin çdo ditë, në drekë dhe darkë, në sasi të bollshme.
Zarzavatet e gjelbra përmbajnë antioksidantë, vitamina, kripëra minerale
dhe fibra. Të gjitha perimet përmbajnë vitaminë C në përqindje të
ndryshme, sipas llojit të bimëve. Njëzetë e katër orë pas këputjes, ato
humbin 10-15% të vitaminës C. Gjatë gatimit humbin jo vetëm gjithë
vitaminën C, por dhe shumicën e mineraleve. Por uji në të cilin ato janë
zier përmban mikromineralet e dobishme, si kaliumi, magnezi dhe zinku,
prandaj dhe mund të përdoret për të gatuar supë. Nisur nga veçoritë e
mësipërme, zarzavatet e gjelbra janë shumë të dobishme për diabetikët.

Merrni
sasinë e nevojshme të vitaminës C
Dozat e larta të
vitaminës C në organizëm zvogëlojnë për gati 50% rrezikun nga sulmi në
kokë. Pikërisht për këtë rekomandohet që të ushqehemi me pesë deri në
nëntë lugë lëng perimesh në ditë. Me sasinë e vitaminës C në trup mund
të parandalohet mundësia e sulmit në tru, kjo është bërë e ditur pas një
hulumtimi të gjerë të kryer me rreth 20.000 persona të moshës së mesme
dhe të vjetër, të kryer në Norfolk të Britanisë së Madhe. Efektet
mbrojtëse të vitaminës C kundër sulmit në tru janë të vërtetueshme duke
marrë parasysh faktorët të tillë si mosha, gjinia, pirja e duhanit,
alkooli, indeksi i masës trupore, shtypja, kolesteroli, aktiviteti
fizik, diabeti, sulmet e menjëhershme në zemër, marrja e ilaçeve dhe
statusi shoqëror.

Mungesa e kromit shkakton diabet
Kromi
u identifikua si një nga mineralet në trupin e njeriut vetëm 30 vjet më
parë. Studimet për të vazhdojnë akoma. Kromi është pjesë e një përbërje
që bën të mundur insulinën të punojë. Është gjithashtu i rëndësishëm në
metabolizëm dhe strukturën gjenetike. Për shkak të njohurive jo të
mjaftueshme për këtë kripë minerale është e vështirë të dallohen shenja
të veçanta, në mungesë të tij. Megjithatë dihet se mund të shkaktojë
rritje të kolesterolit në gjak. Në studimet e bëra tek kafshët, mungesa e
kromit shkakton një sëmundje, që është shumë e ngjashme me diabetin.
Gjendet kryesisht tek mishi, drithërat, fasulet e thata, thjerrëzat,
lajthia, peshku dhe prodhime të tjera nga deti.

Konsumoni
kripën sa më pak të jetë u mundur
Përdoreni atë sa më pak
të jetë e mundur. Mos harroni se çdo produkt i krijuar nga natyra nuk
është i kripur në shijen e tij, ai është zakonisht i ëmbël ose i athët.
Po ashtu kripa gjendet te uji i detit i cili nuk rekomandohet të pihet
veç rasteve kur personi është i etur dhe nuk ka si të veprojë ndryshe.
Shtoni lakrat në dietën tuaj ditore. Konsumoni gjethet jeshile të
spinaqit, sallatës për sëmundjet e zemrës dhe diabetit. Thjerrëzat po
ashtu janë të pasura me lëndë ushqyese si dhe përbërës tonike të
domosdoshme për organizmin.

Hiqni dorë nga pijet me
ngjyrë
Shkencëtarët në Boston, kanë zbuluar se, duke pirë
rregullisht pije freskuese të ngjyrosura çdo ditë, ju dyfishoni rrezikun
e sindromës së metabolizmit, sindromë e cila, përfshin një sërë
shqetësimesh, siç janë: tensioni i lartë, vlera të larta të insulinës,
shtimi në peshë, që rrit rrezikun e sëmundjeve të zemrës dhe diabetit.
Shkaktari i tyre mund të jetë substanca ngjyruese e këtyre pijeve, e
cila ka rritur rrezikun e kësaj sindrome në eksperimentet që janë bërë
tek kafshët. “Shkencëtarët, gjithashtu, mendojnë se, ata që pinë të
tilla pije, janë të prirur të zgjedhin gjithmonë ushqime të ëmbla, të
cilat çojnë drejt shtimit në peshë”, - thotë Vasan S. Ramachandran-i,
M.D.,profesor mjekësie në Universitetin e Bostonit, në të cilin ka qenë
udhëheqësi i studimit.

Manual i ri me këshilla për
diabetikët
Shoqata amerikane e diabetit publikoi një manual
të ri me këshilla dietetike për 16 milionë personat që vuajnë nga
sëmundja e sheqerit në shtetet e bashkuara. Për herë të parë, Kjo
shoqatë po rekomandon ushtrimet fizike si një mënyrë për mbajtjen e
diabetit nën kontroll. Ndërsa këshillat synojnë përmirësimin trajtimin
dhe të parandalimin e diabetit, Ato përqendrohen veçanërisht në
ndryshimin e jetës së pacientëve. Zbatimi i këshillave do të ndikojë
ndaj krejt mënyrës së jetesës. Për herë të parë, shoqata rekomandon
ushtrime për të 16 milionë amerikanët që vuajnë nga diabeti. Ushtrimet
pakësojnë nivelin e sheqerit në gjak dhe parandalojnë diabetin tek të
rriturit e rrezikuar. Shoqata thotë gjithashtu se diabetikët nuk kanë
nevojë të shmangin ëmbëlsirat, Si tortat apo akulloret, Për sa kohë që
tregohen të përmbajtur në ngrënie dhe ekuilibrimin e tyre me sasinë e
duhur të insulinës. Shumë specialistë diabeti i këshillojnë tashmë
pacientët e tyre se mund të hanë ushqime me sheqer, Në qoftë se marrin
masa për kontrollin e nivelit të sheqerit në gjak. Në manual theksohet
se nuk ka ndonjë dietë apo mënyrë jetese që mund funksionojë për të
gjithë diabetikët. Por një dietë e planifikuar si kjo që përdor ky
njeri, duhet të përshtatet për secilin me ndihmën e mjekut. Pra, të
mbajë nën kontroll gjendjen e tij duke kontrolluar çfarë ha.

Çaji
i manaferrës për diabetikët
Frutat e manaferrës përmbajnë
sheqerna, vitaminë C, karotinë, vitaminë E, acide organike, pektinë etj.
Po ashtu, edhe gjethet e saj janë të pasura me vitaminë C, acide
organike, lëndë tonike dhe aromatike. Në fara ndodhet vaji yndyror në
masën deri 12%. Të gjitha pjesët e bimës kanë veti mjekësore shumë të
mirë. Qysh në lashtësi janë përdorur nga njeriu pjesët e bimës, si
gjethet e majat, për të bërë çajra kundër sëmundjeve të aparatit tretës.
Për diabetin merren dy duar me gjethe e maja manaferre, pastrohen,
shtypen dhe vihen të zihen në një litër ujë. Nga lëngu i kulluar, i
sëmuri merr tri herë në ditë nga një filxhan para buke. Përfundime të
mira japin edhe frutat e manaferrës, të cilat mund të konsumohen të
freskëta, si dhe në formë çaji me verë: Merren 150-200 gramë fruta
manaferre, zihen në një gotë të mbushur me verë. Nga lëngu i prodhuar
merren çdo ditë 1-2 gota të vogla, në gjendje të ngrohtë. Frutat e
manaferrës shuajnë etjen, përdoren nga të sëmurët me diarre kronike, me
dhimbje në kyçe, me infeksione në veshka e në fshikëzën e urinës, me
kollë etj.

Kujdesi për pacientët me diabet të tipit 2
Shumë
mjekë u rekomandojnë pacientëve me diabet të tipit 2 që ta masin vetë
nivelin e sheqerit në gjak. Por studimet e fundit tregojnë se një gjë e
tillë mund t’i sjellë pacientit më shumë dëme sesa të dobi. Tashmë është
bërë e zakonshme që njerëzit me diabet të tipit 1, ta masin vetë
nivelin e sheqerit në gjak dhe të marrin vetë insulinë sipas nevojës,
por shumë pacientë vuajnë nga Diabet i tipit 2 që zhvillohet më vonë në
jetë. Shërbimet e shëndetit shpenzojnë miliona dollarë për t’i mësuar
diabetikët se si të kujdesen për veten. Por gjatë një studimi, mjekët
vëzhguan 184 pacientë të diagnostikuar me Diabet të tipit 2.

Meshkujt
më të prekur nga diabeti
Kohët e fundit specialistët e
shëndetësisë kanë arritur në përfundimin se meshkujt janë më të
predispozuar për t'u prekur nga sëmundja e sheqerit. Gjithashtu
përkrahësit e punës kërkimore në fushën e qelizave zanafillëse thonë se
klonimi mund të çojë në kura shumë të efektshme për sëmundje si diabeti.
Sipas specialistëve mosha ndikon shumë në shfaqjen e diabetit. Diabeti
tip 1 zë rreth 10 % të të sëmurëve me diabet, ndërsa diabeti tip 2 zë
një përqindje më të vogël se i pari dhe është më i shpeshtë se ai.
Diabetikët me diabet tip 2 si rregull kanë ndërlikime kronike. Sipas të
dhënave të OBSH, në botë në vitin 2025 do jenë rreth 300 milionë
diabetikë, ndërkohë që numërohen rreth 170-180 milionë diabëtike.
Aktualisht në vendin tonë numri i diabetikëve është gjithmonë në rritje
dhe nga 0.7 dhe 0.8 për qind që ka qenë në shekullin e kaluar, ka
arritur rreth 2-3 për qind dhe kjo shifër do jetë gjithmonë në rritje.

Kuroni
diabetin, duke rregulluar gjumin
Të kurosh diabetin, duke
zgjidhur problemet që mund të keni me gjumin. Kjo është këshilla më e
fundit që japin shkencëtarët, pas një sërë ekzaminimesh dhe analizash pa
fund që bëjnë një lidhje mes sëmundjes dhe gjumit jo të mirë që bëhet
gjatë natës.
Zbulimi, bërë në një studio të madhe të ADN-së, mori në
shqyrtim më shumë se 36 mijë evropianë, diabetikë ose jo diabetikë, të
të gjitha moshave. Ekspertët zbuluan një lloj mutacioni në gjenin
"MTNR1B" që për shkencëtarët u etiketua si "hormoni i gjumit".
Melatonina është një rregullues i rëndësishëm i ritmit gjumë/zgjim, dhe
prodhohet gjatë natës, duke arritur një lloj kulmi gjatë kësaj kohe,
ndërkohë që gjatë mëngjesit nis e pakësohet. Përkundër kësaj, insulina
hormoni që rregullon sheqerin në gjak prodhohet gjatë ditës, ndërkohë që
gjatë natës prania e saj vjen duke u zvogëluar. Prej kohësh dihej se të
flije pak bën keq për shëndetin dhe kjo ishte e lidhur më rrezikun e
diabetit, por nuk diheshin deri më tani arsyet. Studimi, i drejtuar nga
Philippe Froguel arriti të bënte lidhjen mes dy problemeve.

Lidhjet
e diabetit me depresionin
Një studim i ri vendos lidhjen
midis diabetit dhe depresionit. Studimi i kryer nga shkencëtarët pranë
universitetit Xhons Hopkins në Meriland, thotë se njerëzit që vuajnë nga
depresioni kanë më shumë gjasa të preken nga diabeti dhe anasjelltas.
Shkencëtarët pranë shkollës mjekësore të universitetit Xhons Hopkins në
Baltimore thonë se disa pacientë mund të kenë nevojë të trajtohen
njëkohësisht për diabet e depresion. Kjo për arsye se gjatë studimit ata
gjetën një lidhje midis këtyre dy sëmundjeve. Mjekja Sherita Golden dhe
një grup shkencëtarësh vëzhguan 5 mijë pacientë për një periudhë
3-vjeçare. Ata vunë re se pacientët që nuk flinin mirë ose nuk kishin
oreks, të gjitha këto simptoma të depresionit, ishin më në rrezik të
prekeshin nga diabeti sesa të tjerët pa këto simptoma. Mjekja Golden
thotë se depresioni duket se i parandalon njerëzit për t'u kujdesur për
shëndetin e tyre. Këto qëndrime shtojnë rrezikun e zhvillimit të
diabetit të tipit 2. Gjatë studimit, shkencëtarët gjithashtu vunë re se
personat me diabet të tipit 2 ishin më shumë në rrezik të prekeshin nga
depresioni sesa ata që nuk vuanin nga diabeti. Mjekja Golden thotë se
personat që trajtohen për diabet janë më në rrezik të preken nga
depresioni dhe kur preken, kjo gjendje ndikon në aftësitë e tyre për të
luftuar diabetin.

Ushqimet që përdoren për të luftuar
diabetin
Nuk dihet ende se cili është numri i saktë i të
sëmurëve me diabet, por personat që ankohen për shqetësimet që të sjell
kjo sëmundje shtohen çdo ditë e më shumë. Ndërkohë që nuk ka ende një
kurë të për diabetin, doktorët shprehen se mbajtja e një diete të
rregullt, respektimi i saj në çdo detaj, është mënyra më e mirë për të
mbajtur nën kontroll gjendjen. “Marrja parasysh e lëndëve të përbëra
natyrale, është një alternativë që mund të evitojë deri diku
rekomandimin e ilaçeve”, thotë Richard A. Andreson, drejtor i shkencës
në departamentin e Agrokulurës në Beltseville. “Mesazhi që po përpiqemi
të dërgojmë, është se nuk duhet të mbështetemi vetëm në ilaçet që mund
të ngadalësojnë apo parandalojnë diabetin, duhet në mënyrën më maksimale
që të përpiqemi të ndryshojmë zakonet e të ngrënit”, shton ai.

Çfarë
duhet të konsumoni?
1. Çaj. Kimikatet e njohura si
“fonifenol” të gjetura në jeshilen, të zezën, ngrenë aktivitetin e
insulinës.
2. Kanellë. Më pak se gjysmë luge çaji në ditë rrit
metabolizmin e sheqerit në qelizat e shëndetshme.
3. Hejdë. E
përdorur tradicionalisht, hejda përmban përbërës kimikë që ulin nivelin e
sheqerit në gjak.
4. Qershitë. Qershitë përmbajnë kimikate të
quajtura “antokine” që rrisin prodhimin e insulinës.
5. Gujava.
Ekstraktet e mollës së gujavës ulin nivelin e sheqerit në gjak.
6.
Kakao. Ul rezistencën e insulinës.

Karbohidratet dhe
diabeti
Karbohidratet janë një nga tri mikroushqyeset e
gjetura në ushqim, dy të tjerat janë yndyrnat dhe proteinat.
Karbohidratet mund të jenë të thjeshta dhe të komplikuara. Karbohidratet
e thjeshta, ose sheqernat, kanë emra të ndryshme si fruktoza, laktoza
dhe surkoza. Karbohidratet e thjeshta gjendjen në qumësht, fruta dhe,
sigurisht, në sheqer. Karbohidratet e ndërlikuara janë niseshteja, të
cilat janë të përbëra nga shumë përbërje glukozash të përziera, ku mund
të përmenden buka, ëmbëlsirat, makaronat. Saktësisht rritja e sheqerit
në gjak është në përpjesëtim të drejtë me konsumimin e karbohidrateve.
Disa drithëra dhe fruta përmbajnë fibra, të cilat në këtë rast janë një
element shumë i rëndësishëm, sepse sa më shumë prezent të jenë fibrat,
aq më pak e mundur është që ushqimi të prekë nivelin e sheqerit në
gjakun tuaj. Disa drithëra të tjera janë lehtësisht të shndërruara në
trupin tuaj në sheqer.

Ilaçet
1-Tiazolidinedionet
- veprimi është i menjëhershëm, por në disa raste mendohet se ulin
rezistencën periferike ndaj insulinës.
2-Glinidet - ky lloj bari
shkakton sekretim të shpejtë të insulinës. Merren para buke dhe
ndihmojnë në kontrollin e glukozës postprandiale (pas ngrënies).
3-Akarboza
- është frenues i alfa-glukozidazës intestinale që ngadalëson ritmin e
përthithjes të glukozës në gjak.

Diabeti, ndërlikon edhe
organet e tjera
Përveç çrregullimit të sheqernave, në diabet
çrregullohen yndyrnat, kripërat dhe çrregullohet metabolizmi i lëndëve.
Kjo sëmundje jep ndërlikime akute të menjëhershme dhe ndërlikime
kronike që zgjasin gjithë jetën. Në mënyrë të përgjithshme ndërlikimet
vijnë si pasojë e uljes apo e ngritjes së sheqerit në gjak, dhe kur këto
janë respektivisht të menjëhershme, të sëmurët bien në gjendje kome ose
në gjumë të thellë. Por sëmundja e diabetit ndikon gjithashtu dhe prek
arteriet e zemrës, nga ku mund të shfaqen edhe infarkte, të cilat janë
sëmundje tepër të rrezikshme ose kur dëmtohen arteriet e këmbës, shfaqet
gangrena e këmbës, kur dëmtohen arteriet e syrit, shfaqet një ndërlikim
nga i cili sëmuren të dy sytë edhe i sëmuri mund të humbasë edhe
shikimin, kur dëmtohen arteriet e veshkës, shfaqet një dëmtim që në
popull njihet me termin azotemia.

Diabeti rrezik për
sëmundje të tjera
Ndërlikimet që krijohen nga dëmtimet e
kapilarëve të gjakut dhe arterieve të vogla. Janë më karakteristike e më
tipiket për diabetin. Ato shfaqen zakonisht 3-10 vjet pas fillimit të
tij, por vetëm në ato raste kur mjekimi nuk është bërë në mënyrë të
kujdesshme e të vazhdueshme. Sa më i vjetër të jetë diabeti, sa më shumë
vjet të jetë i sëmuri me hiperglicemi, sa më e lartë të jetë niveli i
saj pra sa më i çrregulluar të jetë diabeti, aq më të shpeshta, më të
përhapura e më të rënda do të jenë këto dëmtime. Preket e dëmtohet
sidomos i tërë rrjeti kapilar, i cili është i përhapur në të gjitha
pjesët sado të vogla të organizmit, në të gjitha organet, duke shkaktuar
çrregullime në funksionin e tyre.

Ndërlikimet në sy,
probleme të shikimit
Së pari, këto dëmtime shfaqen e vërehen
në kapilarët brenda syrit, pikërisht në atë shtresë të tij që quhet
retinë. Kjo është një cipë shumë e hollë në fund të syrit që luan rolin
vendimtar për shikimin e fotografimin e objekteve. Kapilarët e retinës,
nën ndikimin e hiperglicemisë kronike shumëvjeçarë, deformohen, mbyllen,
çahen, lëshojnë brenda në sy lëngje dhe hemorragji, të cilat cenojnë
retinën e dëmtojnë pamjen, deri në verbim të plotë. Ky ndërlikim quhet
retinopatia diabetike dhe është ndër ndërlikimet më të hershme e më të
shpeshta të tij. Fatmirësisht ai nuk zhvillohet për një ditë dhe as për
një vit. Duhen vite të tëra që retina të arrijë të prishet e të humbasë
pamjen. Zbulimi i dëmtimeve fillestarë që quhen mikroaneurizma arrihet
me një kontroll fare të thjeshtë të fundit të syrit nga mjeku okulist.
Është koha që gjithçka mund të ndreqet. I vetmi "ilaç" për të mjekuar
retinopatinë sidomos në fazat e fillimit, është mjekimi korrekt e
shembullor i diabetit, normalizimi me fanatizëm i glikemisë. Po nuk u bë
kjo, sytë janë në "dorë të fatit". Përveç mjekimit të mirë të diabetit,
ata duhet të kenë kujdes të mos përdorin asnjë ilaç të rekomanduar për
arsye të tjera pa u konsultuar me mjekun diabetolog. Të sëmurët që kanë
shenja hemorragjie në retinë duhet, përveç diabetit, të kontrollojnë
vazhdimisht tensionin arterial, ta mbajnë atë gjithmonë në shifra
normale e po që i lartë të përdorin patjetër mjekim të vazhdueshëm për
ta ulur e normalizuar. Duhet pasur parasysh që përveç dëmtimeve të
kapilarëve retinalë diabeti mund të krijojë në sy dhe ndërlikime të
tjera, si infeksione, rritje të presionit brenda syrit (glaukoma) dhe
sidomos zhvillimin që në moshë të re të perdes (kataraktit). Veç këtyre
tek të sëmurët me diabet mund të ndodhin turbullime dhe deri humbje të
papritura të pamjes.

Ndërlikimet në veshka
Në
veshka behët filtrimi i vazhdueshëm i gjakut. Me anë të këtij filtrimi
organizmi eliminon e flak jashtë në urinë, tërë helmet, mbeturinat e
"skorjet" që nxjerrin "makineritë" qelizore gjatë punës së tyre. Diabeti
si pasojë e hiperglicemisë të vazhdueshme për një kohë të gjatë
dhjetëra vjeçare mund të dëmtohen kapilarët e hollë të glomerulave dhe
kështu pengohet filtrimi dhe funksionimi i veshkës në tërësi. Ky
ndërlikim quhet nefropatia diabetike. Nefropatia, sidomos në fazat e
përparuara të saj, kur thuajse bllokohet filtrimi është një ndër
ndërlikimet më të rënda e tragjike të diabetit. Për fat të keq me gjithë
progresin në mjekimin e diabetit ky komplikacion dramatik vazhdon të
mbetet mjaft i shpeshtë. Vetë fillimi i retinopatisë është sinjal i parë
alarmi që dëshmon se procesi i dëmtimit të kapilarëve tashmë ka filluar
dhe asgjë s'garanton që ai nuk do të prekë e shtrihet edhe në kapilarët
e veshkave. Në këtë fazë të parë të hershme avancimi mund të
parandalohet me efikasitet thjesht me mjekimin e saktë të diabetit.
Dëmtimi që zhvillohet në ta nuk "dhëmb". Prandaj jo rrallë procesi
përparon derisa shfaqet një sinjal i dytë. Ky sinjal vjen tashmë nga
veshkat e dëmtuara, ku në urinë shfaqet mikroalbumina.

Ndërlikimet
nervore
Në dëmtimet e rrjetit kapilar me rëndësi të veçantë
janë dhe neuropatitë e diabetit që përfaqësojnë dëmtim e vuajtje të
nervave nga kjo sëmundje. Prekja e sistemit nervor mund të jetë shumë më
e gjerë, njëhershmi në nervat periferikë, ashtu dhe në nervat e
organeve të brendshme. E para, shfaqet në formë dhimbje, mpirje, djegie
në formë neuriti. Ulët ndjeshmëria ndaj të ftohtit, të nxehtit e
dëmtohen reflekset. Një nga shenjat karakteristike është djegia e
shputave të këmbës, sidomos në orët e natës. Në faza më të avancuara
nervat dëmtohen aq shumë sa bëhen të padijshëm, nuk përcjellin dot as
dhimbjen as të nxehtin, të ftohtin apo prekjen. Kjo krijon një ndërlikim
me rrezik të jashtëzakonshëm për dëmtimin dhe shfaqjen e gangrenës në
këmbë, që njihet me emrin këmba diabetike. Dëmtimi i nervave ndodh jo
vetëm tek ato të ekstremiteteve, por edhe nervave të organeve të
brendshme. Ato mund t'u shkaktojnë uljen e papritur të tensionit
arterial, me ndjenjë të fikti në çastin kur ngrihen nga shtrati në
këmbë. Mund të shfaqen çrregullime të urinimit, çrregullime të stomakut
me anoreksi dhe vjellje e sidomos diarre, daljet e shpeshta jashtë, të
cilat përsëriten shumë herë gjatë ditës, por karakteristikë është që ato
theksohen e bëhen më tepër shqetësuese e gati torturuese gjatë orëve të
natës.

Ndërlikimet arteriale të zemrës dhe trurit
Arterioskleroza
është një proces që krijohet nga ndikimi i përbashkët dhe nga pleksja e
një sërë faktorësh favorizues, si dhjamosja e tepërt, tensioni i lartë i
gjakut, yndyrat e tepërta në gjak, nikotina e duhanit, emocionet e
ankthi i vazhdueshëm, puna ndenjur, jeta pa lëvizje fizike, trashëgimia,
etj. Diabeti dhe arterioskleroza janë dy sëmundje njësoj tinëzakë dhe
të rrezikshme, sepse për një kohë të gjatë të dyja rrinë të fshehura e
të heshtura. Në diabet rritet sheqeri në gjak, ai dëmton për vite me
radhë kapilarët e gjakut, por as ndihet e as dhëmb.

Ndërlikimet
infeksioze të diabetit
Diabeti mund të fshihet pas
infeksioneve të përsëritura të tilla si infeksione të tjera qelbësuese
të lëkurës, infeksione urinare, tuberkuloz, infeksione në organet
gjenitale, mukoza, infeksione të mishrave të dhëmbëvë, të bajameve,
sinusit e sëmundje të gojës në përgjithësi, infeksione të mushkërive,
bronkeve, rrugëve të tëmthit, të thonjve të këmbëve, etj. Diabetikët
janë më "delikatë", ftohen më lehtë, u ngjitet shpejt rrufa, infeksionet
e ndryshme virusale dhe gjithë sëmundjet infektive në përgjithësi. Nga
ana tjetër, të sëmurët që e dinë se vuajnë nga diabeti, duhet të kenë
kujdes të veçantë që të mbrohen nga infeksionet, sepse këto çrregullojnë
rëndë diabetin. Mbrojtja arrihet thjesht me anë të tre masave
paraprake. Së pari: respektimi i rregullave të higjienës së trupit,
ruajtja nga lagështia, të ftohtit, korrentet e erës, etj. Së dyti:
vaksinimi i rregullt kundër të gjitha sëmundjeve infektive duke
përfshirë edhe gripin. Së treti: mjekimi i rregullt e i përpiktë i
diabetit, ruajtja e ekuilibrit të vazhdueshëm të tij. Lufta më e mirë
ndaj infeksioneve është parandalimi i tyre.

Ushqime që
mund të përdoren pa kufizim
Zarzavate:
Domate, Kastravecë
Karota
Sallatë
jeshilë
Lulelakër
Speca
Panxhar i kuq
Qepë
Rrepë, lakër e
bardhë

Lëngjet:
Ujë mineral
Ujë i gazuar
Lëngje
zarzavatesh
Kafe ose çaj pa sheqer
Zemra
Ushqime të shëndetshme për zemrën
Përdorni
një dietë të pasur me fruta, perime, drithëra, peshk që mbrojnë zemrën.
Limitoni konsumimin e yndyrave, si mish, djathë, gjalpë, qumësht.
Përdorni groshët dhe thjerrëzat në vend të mishit. Frutat dhe perimet
janë parandaluesit kryesorë jo vetëm të sëmundjeve të zemrës por edhe të
kancerit, shprehet kardiologët.

Ushqimet e skuqura
dëmtojnë zemrën
Ushqimet e skuqura, të shpejta dhe me shumë
kripë mund të shkaktojnë atak në zemër. Kështu, pakësoni në mënyrë të
konsiderueshme ushqimet e skuqura, apo ato që shiten në fast food-e,
pasi duke i zëvendësuar me perime dhe fruta, mund të ulni deri në 30 %
mundësinë një infarkti në zemër. Është konkluzioni që kanë nxjerrë një
grup studiuesish nga një studim mbi zakonin e të ushqyerit, i cili ka
përfshirë mbi 16 mijë persona në 52 shtete. Dieta tipike e botës
perëndimore është shumë e pasur me yndyrna, mish dhe kripë, të gjitha
këto ushqime venë në rrezik shëndetin kardiovaskular.

Vera
e bardhë ndihmon zemrën
Deri më tani është menduar se vera e
bardhë, ndryshe nga vera e zezë, nuk ka ndikim pozitiv deri në atë
shkallë, pasi që pulpa e rrushit nga e cila prodhohet vera e bardhë nuk
përmban rezervatrol, sikurse korja nga e cila prodhohet vera e kuqe. Nuk
është vetëm vera e kuqe ajo që e mbron zemrën. Një studim i ri ofron
qetësi për të gjithë dashamirët e verës së bardhë, pasi që shkencëtarët
kanë njoftuar se vera e bardhë e mbron zemrën ngjashëm sikurse edhe vera
e zezë. Deri me tani është menduar se vera e bardhe, ndryshe nga vera e
zezë, nuk ka ndikim pozitiv deri në atë shkallë, pasi që pulpa e
rrushit nga e cila prodhohet vera e bardhë nuk përmban rezervatrol,
sikurse korja nga e cila prodhohet vera e zezë.

Dieta
ushqimore
Ushqimi juaj duhet të përmbajë pemë, perime,
peshk, drithëra etj. Kufizimi i përdorimit të yndyrave duhet të jetë
hapi i parë. Mishi, qumështi, gjalpi etj, duhet të konsumohen në sasi të
vogël.

Zemra ka nevojë për hekur
Një studim i
shkencëtarëve amerikanë tregon se konsumimi i hekurit ndihmon në
kontrollin e shtypjes së gjakut dhe faktorëve të tjerë të dëmshëm për
zemër. Rezultatet e studimit, që thonë se hekuri është i dobishëm për
zemër, mund të shpjegohen me veprimin e antioksiduesve, të pranishëm në
hekur. Studimi ka zgjatur 18 javë dhe është bërë në kafshë laboratorike.
Krahas uljes së shtypjes së gjakut, konsumimi i hekurit është parë se
çon edhe deri te zvogëlimi i proceseve inflamatore në organizëm, duke
mbrojtur edhe muskulin e zemrës. Analizat shtesë kanë treguar se hekuri e
mbron zemrën më shumë sesa ilaçet për zbritjen e shtypjes së gjakut,
thuhet në revistën "Journal of Gerontology".

Porosit
biftek zgare
Mendon se të bën keq për zemrën, por gabohesh.
Bifteku përmban selen, i cili rrit imunitetin, si edhe vitamina B, që
pakësojnë homocisteinën (aminoacid në gjak, prania e tepërt e të cilit
shkakton sëmundje në zemër). Masa e yndyrës deri në 50 % është varietet i
shëndetshëm për zemrën.

Pi më shumë çaj
Meshkujt
që pinë 2 filxhanë çaji në ditë kanë 25 % më pak mundësi për të vdekur
nga sëmundjet e zemrës sesa ata që rrallë e vënë në gojë. Arsyeja:
flavonoidet në çaj, jo vetëm përmirësojnë aftësinë e enëve të gjakut për
t’u qetësuar, por gjithashtu hollojnë gjakun, duke reduktuar
koagulimin.

Zvogëlo marrjen e kripës
Kripa e
tepërt shkakton rritjen e presionit të gjakut, gjë që rrit rrezikun e
zhvillimit të sëmundjeve koronare të zemrës. Rri larg ushqimeve të
kripura dhe shikoji gjërat para se t’i blesh, nëse kanë përmbajtje të
lartë të kripës. E ndoshta edhe gjërat që na duken të shëndetshme kanë
sasi të lartë të kripës, kështu që shikoni përmbajtjen e tyre.

Hani
fruta dhe perime
Një dietë e shëndetshme ju ndihmon të
zvogëloni rrezikun e zhvillimit të sëmundjeve të zemrës, dhe gjithashtu
mund t’ju ndihmojë të rrisni mundësinë e mbijetimit të sulmit të zemrës.
Duhet të provoni të keni dietë të balancuar që përmban sasi të mëdha
frutash dhe perimesh, peshk, dhe ushqimet si: buka e zezë apo e plotë,
pasta dhe oriz. Rri larg ushqimeve siç janë biskota, torta, brumërat e
ndryshme, produkteve të qumështit që janë me dozë të lartë të yndyrës së
ngopur (saturated) dhe sheqerit.
Ndryshimi i ushqimit dhe efektet
Një prej veprimeve
që duhet të bëni për ta parandaluar sulmin në zemër është ndryshimi i
ushqimit. Duhet të merrni të gjitha ushqimet, por dominues duhet të jetë
ushqimi vegjetarian, i përbëre nga frutat dhe perimet e freskëta, të
cilat përmbajnë vitamina dhe minerale. Merrni një lugë vaj ulliri në
ditë bashkë me sallatë dhe përdorni më shpesh mishin e peshkut, i cili
përmban acide të shumta yndyrore omega-3, që zvogëlojnë kolesterolin dhe
si rrjedhojë, edhe rrezikun për sëmundje kardiovaskulare. Disa vezë në
javë nuk janë të ndaluara. Edhe mishi lejohet, por pa dhjamë dhe në sasi
më të vogël. Po ashtu mund të merren në sasi jo të tepërt edhe arrat,
bajamet, lajthitë, por në kokrra të plota.

Substancat që
zgjerojnë enët e gjakut
Ka artikuj ushqimorë që përmbajnë
substanca të cilat shkaktojnë zgjerimin e enëve të gjakut në tru, e ky
është shkaku i dhembjes në tëmthat. Fajtorët kryesorë janë nitritet,
shtesat që i qiten mishit të konservuar dhe disa llojeve të sallameve,
si dhe disa përbërës të tjerë që u qiten kryesisht artikujve të
konservuar. Kujdes të posaçëm duhet kushtuar kafesë: kafeina ngushton
enët e gjakut, mirëpo personat që janë mësuar të konsumojnë disa kafe në
ditë, në rast të mungesës së rastësishme shkaktohet reaksioni i
kundërt, përkatësisht zgjerimi me dhembje i enëve të gjakut.

Rreziku
që sjell tepria me kripën
Natriumi, përkatësisht kripa,
sigurisht është armiku më i madh i personave që vuajnë nga
hipertensioni. Shkaku shpesh shpjegohet me faktin se kripa e tepërt
shton sasinë e lëngjeve në gjak dhe "zgjeron" arteriet, gjë që shkakton
ngritjen e tensionit. Sasia mesatare e kripës që fusim në organizëm,
sillet prej 10-15 gramë në ditë, gjë që është tepër, nëse e dimë se nuk
duhet tejkaluar 4-5 gramë në ditë. Këtë sasi nuk është e vështirë ta
arrijmë sepse shumë artikuj ushqimore përmbajnë kripë, e shprehia që
ushqimi të "kriposet" gjatë zierjes është tepër e përhapur.

Më
shumë peshk për zemrën
Peshku duhet të hahet së paku dy
herë në javë, sepse është i pasur me thartirën omega-3, e cila ul
tensionin dhe ruan arteriet dhe zemrën. Mishi është i pasur me yndyra,
të cilat mund të shtresohen në arterie, duke vështirësuar në këtë mënyrë
qarkullimin e gjakut dhe shkaktuar ngritjen e tensionit.

Kaliumi
aleat i zemrës
Pemët dhe perimet janë të pasura me kalium,
mineral i cili ka aftësi për zgjerimin e arterieve. Mjafton që të
shtohet në ushqim dhe që tensioni të kthehet në normale. Në mesin e
artikujve më të pasur me kalium janë pemët ekzotike, lëngu prej
kumbullave, bananeve, dredhëzave, patates, majdanozi dhe domatja.

Ushqimet
që ndihmojnë zemrën
Mishi i vicit, i lepurit, bibës, pulës,
qumështi pa yndyrë dhe jogurti, peshku i lumit ose i liqenit, buka,
orizi, vera, birra (vetëm një gote në dite), margarina, vaji prej
misrit, kikirikëve, lulediellit, lakra, trangujt, qepa, patatja,
domatja.

Ushqimet që duhen evituar
Mishi i
konservuar ose i tharë, sallamet, djathërat e vjetër, pes

» Vajza 2 vjecare ka luftuar kunder kancerit ne gji
» Semundjet Mendore
» Fjale te urta popullore..!