Eliksiri i jetës i mundshëm në 2012?

“Nëse dëshiron që të jetosh gjatë, atëherë zgjidhi prindërit e tu me
kujdes”. Kjo është një nga shakatë e preferuara të gjenetistëve që
merren me çështjet e jetëgjatësisë. Jeanne Calment, e cila është
zyrtarisht qenia njerëzore që ka arritur të jetojë më gjatë dhe që
ndërroi jetë në vitin 1998 në moshën 122-vjeçare, ia atribuonte këtë
rekord dietës së saj të pasur me vaj ulliri, gotave të verës së kuqe dhe
aftësisë së saj për të buzëqeshur shpesh gjatë ditës. Por pa dyshim që
fati ishte edhe lojtari kryesor në jetën e saj shumë të gjatë. Njerëzit
harxhojnë çdo vit sasi jashtëzakonisht të mëdha parash për blerjen e
vitaminave e kremrave të ndryshëm në përpjekjen e përjetshme për t’u
dukur të rinj dhe të shëndetshëm. Por në fakt, nuk e dinë se sa e
rëndësishme që është trashëgimia gjenetike, që edhe në rastin e
jetëgjatësisë apo të pamjes së jashtme luan një rol parësor. Ajo është
në fakt faktori kryesor në jetëgjatësinë tonë, sigurisht edhe në
cilësinë e saj. Nisur nga kjo, shkencëtarët janë të mendimit se nëse do
të arrinin që të manipulonin gjenet do të bënin shumë përpara në fushën e
jetëgjatësisë, që në fakt ka qenë një ëndërr e njerëzimit që në
fillimet e ekzistencës së tij. Sigurisht që eliksiri i rinisë së
përjetshme mbetet një ëndërr e largët për t’u realizuar, por mjekësia
mund të ndihmojë shumë në cilësinë dhe jetëgjatësinë e jetës sonë.
Së
fundi, shkencëtarët kanë filluar që të bëhen optimistë për arritjen e
shkencës së plakjes. Deri më tani janë identifikuar të paktën 10
mutacione gjenesh që kanë shkaktuar zgjatjen e jetës te minjtë me
pothuajse dyfishin dhe për sa u përket qenieve njerëzore shumë gjene
kanë një lidhje jashtëzakonisht të madhe me jetëgjatësinë. Ndër to mund
të përmenden disa gjene të familjes që në fakt janë shumë më tepër
aktive në disa lloje popullsish dhe jo te të gjithë njerëzit. Ky gjen
njihet me emrin Sirtuins dhe një organizatë italiane që merret me
studimin e gjeneve po përpiqet që të gjejë dhe lidhjet e këtij gjeni me
sëmundjet e ndryshme si diabeti dhe kanceri. Variante të tjera gjenesh
kanë një ndikim në sasinë e prodhimit të hormoneve të ndryshme të
rritjes si faktori i rritjes insulinë (IGF), që shton metabolizmin e
organizmit duke e mbajtur atë në një gjendje të re dhe të shëndetshme.
Një nga objektivat e shkencëtarëve është pikërisht që të rrisin sasitë e
prodhimit të këtij hormoni, në mënyrë që kjo të ndikojë edhe në shtimin
e jetëgjatësisë. Ndërkaq, disa studiues të tjerë nga Masaçusets janë
duke u marrë me një enzimë të veçantë e quajtur kolesterol, e cila
ndikon në nivelet e “kolesterolit të mirë” që ndihmon shumë në mbrojtjen
e organizmit nga disa lloj sëmundjeje zemre. Në këtë mënyrë po
përgatiten medikamente që e shtojnë prodhimin e kësaj enzime. Një tjetër
objekt studimi janë edhe telomeret, që ndodhen në çdo qelizë.
Aktivizimi i tyre përtej normës normale mund të sillte edhe shtimin e
jetëgjatësisë së qelizave. Të gjitha këto zhvillime të fundit janë në
fakt dallëndyshet e para të një epoke të re në kërkimet shkencore për
shtimin e jetëgjatësisë dhe sipas shumë shkencëtarëve që merren me një
studim të tillë në vitin 2012 do të fillojë edhe testimi i medikamenteve
që janë duke u përgatitur. Sipas parashikimeve, jeta e njeriut jo vetëm
që do të zgjatet, por do të përmirësohet për sa i përket cilësisë së
saj. Pra 80, 90, 100-vjeçarët nuk do të jetojnë thjesht për të ngrysur
ditën, por do të qenë individë aktivë që e kalojnë kohën duke u
zbavitur, duke u marrë me hobitë e tyre, por edhe duke mësuar gjëra të
reja. Për sa u përket 100-vjeçarëve të tanishëm ata kanë në gjenet e
tyre substanca që u kanë bërë ballë sëmundjeve të ndryshme që shfaqen
zakonisht në pleqëri, vetëm se 100-vjeçarët nuk janë të shumë dhe
vazhdojnë që të konsiderohen si diçka e rrallë. 100-vjeçarët zakonisht
vdesin të shëndetshëm e menjëherë, pa vuajtur nga ndonjë sëmundje e
gjatë siç mund t’u ndodhë, ndërkohë njerëzve të moshuar. Sipas disa
shkencëtarëve në një të ardhme shumë të afërt atyre që do të duan të
jetojnë gjatë mund t’u duhet që të marrin përditë një tabletë të posaçme
e cila do të ngrijë në një kohë të pacaktuar të gjitha ndikimet e
pleqërisë në organizëm dhe do ta mbajë njeriun për një kohë të gjatë në
gjendjen shëndetësore të moshës 40-50-vjeçare. Por që të arrihet një gjë
e tillë duhet që pleqëria të konsiderohet si një sëmundje që duhet
shëruar në mënyrë që të stimulohet edhe mbledhja e fondeve për kërkime
të këtij lloji. Jo sepse institucionet rregullatore të ilaçeve në
Shtetet e Bashkuara dhe Europë licencojnë vetëm ilaçe të cilat kanë të
bëjnë me trajtimin e sëmundjeve dhe jo për shembull për diçka të
përgjithshme siç është plakja e njeriut. Në fakt dhe pse nuk blejnë
ilaçe në Perëndim, njerëzit janë shumë të dhënë pas një konsumi të
jashtëzakonshëm parash kur është fjala për blerjen e vitaminave apo
produkteve kozmetike që shërbejnë për të shfaqur një pamje më të re. Të
gjithë duan që ta frenojnë sa më shumë plakjen dhe të gjitha simptomat e
saj. Këtij qëllimi i shërbejnë edhe operacionet plastike të fytyrës dhe
pjesëve të tjera të trupit të cilave u nënshtrohen gjithnjë e më shumë
individë. Ndërkaq, ka edhe produkte të tjera me prejardhje të dyshimtë
që zakonisht shiten nëpër internete që thuhet se nxisin memorien, forcën
fizike, energjinë e personave që i përdorin. Tre vjet më parë, një krem
antiplakje që përdorej për lëkurën u tërhoq në mënyrë të
jashtëzakonshme në treg, pas një emisioni të transmetuar nga BBC në
lidhje me efektet e tij të jashtëzakonshme në përmirësimin e lëkurës së
fytyrës. Në këtë program që bëri shumë bujë thuhej se kremi me një çmim
relativisht të lirë ishte shumë më i mirë se kremrat që shiteshin me
çmime të larta nga laboratorët e specializuar për këtë punë. Kompania që
e prodhoi këtë krem pati fitime të jashtëzakonshme. Në këtë rast mund
të kuptojmë më së miri edhe forcën e madhe që ka marketingu mbi shitjen e
një produkti. Në vitin 2009, ky produkt sipas publikimeve të disa
artikujve në një revistë britanike shumë prestigjioze ky krem u cilësua
më i miri në treg për hidratimin e fytyrës dhe pakësimin e rrudhave.
Kështu, të gjithë janë gjithnjë e më tepër të mendimit se për sa i
përket fenomenit të plakjes ai nuk mund kurrsesi të ndalohet, por ama ka
shumë mundësi që kjo fazë e jetës së njeriut të zgjatet sa më shumë dhe
mbi të gjitha të përmirësohet nga ana cilësore, duke u dhënë mundësi
individëve që të kenë një jetë të shëndetshme dhe me energji. Në botën e
sotme që karakterizohet nga numri gjithnjë e më i pakët i lindjes në
disa vende të zhvilluara pleqtë po shtohen gjithnjë e më shumë dhe kjo
bën që edhe studimet për përmirësimin e jetës së kësaj kategorie të
popullsisë të shtohen. E megjithatë, në dhjetëvjeçarët e fundit është
vënë re një tendencë gjithnjë e në rritje për sa i përket shtimit të
jetëgjatësisë së njerëzve. Kjo për shkak të përmirësimit të kushteve të
jetesës në radhë të parë. Dhe kjo kur mendohej se jetëgjatësia e njeriut
kishte një limit që do të ishte i tillë në jetë të jetëve. Tendenca e
rritjes së jetës nisi në fillim të viteve ‘50, pas qetësimit të gjakrave
dhe sëmundjeve nga Lufta e Dytë Botërore. Kjo erdhi dhe si pasojë e
pakësimit të stresit dhe e përmirësimit të kushteve mjedisore dhe
shëndetësore. Njerëzit filluan që t’i kushtonin një vëmendje më të madhe
ushtrimeve fizike, mënyrës së të ngrënit dhe të të pirit. Në vendet e
pasura, jetëgjatësia u shtua me 30 vjet. Sipas llogaritjeve është shtuar
me nga 3 muaj në vit që nga vitet gjatë 160 viteve të fundit. Një
kontribut shumë të madh në këtë drejtim ka dhënë edhe shtimi i lindjeve
dhe i përmirësimit të kushtit të tyre, por që nga vitet ’50 është rritur
shumë shansi i personave për të kaluar të ‘80-at. Ajo që tremb shumë
njerëz në lidhje me afrimin e pleqërisë është humbja e aftësive për të
kryer detyrat e tyre të përditshme ato të të ngrënit, të të pirit,
larjes dhe lëvizjes në përgjithësi. Por pavarësisht se sëmundjet e
ndryshme janë shtuar të tilla si kanceri, apo diabeti, është pakësuar
ndjeshëm numri i personave të paralizuar. Kjo ka të bëjë shumë me
përmirësimin e diagnostikimeve të hershme të sëmundjeve. Ndërkohë, është
më se e sigurt se për disa dhjetëra vjet jetëgjatësia do të jetë shtuar
dhe të jetosh deri në 100 vjeç do të jetë diçka shumë e zakonshme. Disa
shkencëtarë shkojnë edhe më tej dhe besojnë se njerëzit e parë që do të
jetojnë deri në 150 vjeç kanë lindur tashmë. Shtimi i jetëgjatësisë
është një nga sukseset dhe të mirat e mëdha të jetës moderne, por jeta e
gjatë pa shëndet është një çmim bosh. Ndaj siç ka thënë edhe gruaja që
ka jetuar më gjatë deri më tani në këtë planet Jeanne Calment: ata që
bëjnë jetë të moderuar jetojnë më gjatë.