Programim / Koncepte

Ne vërtetuam në mënyrë algjebrike që n² + 2n + 1 është O(n²).
Ne gjetëm konstantën C=4 ashtu që funksionet do të jenë të barabarta
(Shihet në figurë ku funksionet priten), Dhe prej asaj pike funksioni n², do të jetë gjithmonë më i madh sesa që n² + 2n + 1.

Nëse i vizatojmë lakoret që i korrespondojnë kohës së ekzekutimit. Aq
më shpejtë funksioni që rritet, aq më e pjerrët do të jetë lakorja, për
çdo rritje të n që do të thotë që algoritmi do të jetë aq më i ngadalshëm.

Simboli O na mundëson që të bëjmë analiza e krahasime konkrete të
algoritmeve. Algoritmet që publikohen, zakonisht e bashkëngjisin
kompleksiteti kohor në mënyrë që të vlerësohet efikasiteti.

Simboli O na tregon ku gjendet kufiri i sipërm, mirëpo nuk na jep
informatë lidhur me kufirin e poshtëm. Kjo do të thotë qe e dimë qe një
algoritëm
kufizohet me një lakore për së larti, që nuk do ta kalojë atë, mirëpo
nuk e dimë se cila është lakorja e poshtme që do të na kishte dhënë
informatë më të saktë se ku shtrihet algoritmi. Këtu vjen në shprehje
simboli omega Ω që është i ngjashëm me O dhe përkufizohet kështu.

Definicion:

Le të jenë f dhe g funksione prej bashkësisë së numrave të plotë apo real në bashkësinë e numrave real. Ne themi që f(x) = Ω (g(x)) nëse ekzistojnë konstantet pozitive C dhe k ashtu që | f(x) | >= C| g(x) | , ku x > k dhe lexohet f(x) është Ω (g(x))

Shembull:
Vërtetoni se f(x) = 8x³+5x²+7 është Ω (g(x)), ku g(x) = x³.

Duhet të vërtetojmë që 8x³+5x²+7 >= C x³
Kjo edhe shihet që është e saktë për C>= 1 dhe x>=1.

Një simbol tjetër që ka të bëjë me O dhe Ω është θ që në fakt është kur
funksioni kufizohet edhe nga lartë edhe nga poshtë me një funksion, dhe
përkufizohet kështu:

Definicion:

Le të jenë f dhe g funksione prej bashkësisë së numrave të plotë apo real në bashkësinë e numrave real. Ne themi që f(x) = θ (g(x)) nëse f(x) është O (g(x)) dhe f(x) është Ω (g(x)) dhe lexohet f(x) është θ (g(x)) apo f(x) i përket rendit g(x)

Shembull:
Vërtetoni se f(x) = 3x²+8xlog(x) është θ (g(x)), ku g(x) = x².
Duhet që të vërtetojmë se f(x) është O(g(x)) dhe f(x) është Ω (g(x))

Vërtetojmë që
3x²+8xlog(x) <= C x²

3x²+8xlog(x) <= 3x²+8x² = 11x² <= C x² sa herë që C>=11, x>1 pra f(x) është O(g(x))

Në anën tjetër vërtetojmë që
3x²+8xlog(x) >= C x².
Kjo shihet qarë që është e saktë për për C>=1 dhe x>1.


Tani do të shohim ti analizojmë pseudo-kodet e algoritmeve, duke nxjerrë rendin e rritjes

Shembull: Algoritmi 1

Kosto Kohët ---------------------------------------------------- for i := 1 to n C1 n + 1 print i; C2 n for j := 1 to n C3 n + 1 print j; C4 n

Çdo rresht e ka koston e vet që shënohet me c_i. p.sh Rreshti parë do të kontribuojë C1(n+1) në kohën e ekzekutimit të përgjithshëm.
Pra
T(n) = C1(n + 1) + C2n + C3(n + 1) + C4n = (C1 + C2 + C3 + C4)n + (C1 + C3)
Kjo është formë lineare
kx + l , ku k= C1 + C2 + C3 + C4 dhe l = C1 + C3
Nuk brengosemi shumë për konstante, por për n sepse ajo do të kontribuojë me së shumti kur rritet. Kështu që funksioni rritës do të jetë O(n)


Marrim një shembull tjetër të ngjajshëm
Shembull: Algoritmi 2

Kosto Kohët --------------------------------------------------------------------- for i := 1 to n C1 n + 1 for j := 1 to n C2 (n + 1) + (n + 1) +...+ (n + 1) = n(n + 1) print j; C3 n

Rreshti i dytë si i veçantë do të ishte C2(n + 1). Mirëpo ky është brenda unazës së sipërme dhe do të ekzekutohet n herë. Dmth gjithsejt C2(n + 1)n

T(n) = C1(n + 1) + C2(n + 1)n + C3n = C2n² + (C1 + C2 + C3)n + C1

Kjo është formë kuadratike ax² + bx + d ku a= C3, b= C1 + C2 + C3 dhe d = C1. Termi që do të kontribuojë më së shumti është n² Kështu që funksioni rritës do të jetë O(n²)

I Vizatojmë funksionet për këto dy algoritme dhe do të kemi duke i konsideruar konstantet 1 dhe do të kemi:

Rritja e funksioneve të algoritmeve

Siç shihet në figurë me rritjen e n (boshti horizontal), Algoritmi i dytë rritet më shpejtë se algoritmi i parë.


Mesiguri që e vutë re se kur unazat janë të futura njëra në tjetrën,
atëherë kompleksitetet shumëzohen, ndërsa nëse ekzekutohen njëri pas
tjetrit, ato mblidhen.

Teoremë

Le të jetë f1(x) me rend O(g1(x)); dhe f2(x) me rend O(g2(x)). Atëherë (f1 + f2)(x) është O(max(|g1(x)|,|g2(x)|)).

Teoremë

Le të jetë f1(x) me rend O(g1(x)); dhe f2(x) me rend O(g2(x)). Atëherë (f1f2)(x) është O(g1(x)g2(x)).

Marrim një shembull lidhur me këto dy teorema:

Shembull
Gjeni rendin O, për f(n) = 3nlog(n!) + (n² + 3)log(n).
Së pari e gjejmë rendin për pjesën 3nlog(n!)
log(n!) = log(1 * 2 * 3 ...n) <= log(n * n * n ...n) <= log(nⁿ) = nlog(n)
Pra log(n!) është O(nlog(n))

Në bazë të teormës së dytë 3nlog(n!) është O ( n*nlog(n)) = O(n²log(n))

Tani gjejmë rendin për pjesën (n² + 3)log(n).
(n² + 3) është O(n²)
log(n) është O(log(n))
Në bazë të teoremës së dytë (n² + 3)log(n) është O(n²log(n))

Dhe e përgjitshmja në bazë të teoremës së parë do të jetë

f(n) = 3nlog(n!) + (n² + 3)log(n) = O(max(n²log(n),n²log(n)) = O(n²log(n))





Tani do të shohim se si të gjejmë rendin e rritjes të algoritmit për kërkim i njohur si insertion-sort
Shembull:

Kosto Kohët ------------------------------------------------------------------ insertion-sort(A) for j := 2 to length(A) C1 n do key := A[j] C2 n - 1 //Inserto A[j] ne vendin e caktuar 0 i := j -1 C4 n - 1 while i > 0 and A[ i ] > key C5 Σnj=2(tj) do A[i + 1] := A[ i ] C6 Σnj=2(tj - 1) i := i - 1 C7 Σnj=2(tj - 1) A[i + 1] := key C8 n - 1

Çdo rresht e ka koston e vet që shënohet me c_i.
Poashtu çdo rresht ekzekutohet x herë. P.sh. rreshti parë do të
kontribuojë C1n në kohën e ekzekutimit të përgjithshëm. Rreshti i tretë
është koment dhe nuk numërohet

Llogarisim kohën e ekzekutimit për çdo rresht.

T(n) = C1n + C2(n-1) + C4(n-1) + C5(Σⁿ_j=2(t_j)) + C6(Σⁿ_j=2(t_j - 1)) + C7(Σⁿ_j=2(t_j - 1)) + C8(n-1)

Siç e dimë nga seritë
Σⁿ_j=2(t_j)
= 2 + 3 +...+ n
= (1 + 2 + 3 + ... + n) - 1
= n(n+1)/2 - 1

Ngjajshëm
Σⁿ_j=2(t_j - 1)
= (2 - 1)+ (3 - 1) + ... (n - 1)
= 1 + 2 + 3 + ... n - 1
= (n-1)(n-1 + 1)/2
= n(n-1)/2


Pra
T(n) = C1n + C2(n-1) + C4(n-1) + C5(n(n+1)/2 - 1) + C6(n(n-1)/2) + C7(n(n-1)/2) +C8(n-1)
= (C5/2 + C6/2 + C7/2)n² + (C1 + C2 + C4 + C5/2 - C6/2 - C7/2 + C8)n -(C2 + C4 + C5 + C8)

Ku shihet që është e formës kuadratike an² + bn + c
Kur n rritet pafund, termi që kontribuon më së shumti është n² prandaj skenari më i pafavorshëm për insertion-sort është θ(n²)

Algoritmet Rekurzive "Divide and Conquer"

Tani do të analizojme disa algoritme rekurzive të tipit "Divide and
Conquer (D&C)" apo si i bie shqip "Përçaj e Sundo". Këto janë
algoritme që e ndajnë problemin e dhënë në dy apo më tepër nën-probleme
të tipit të njejtë apo ngjajshëm në mënyrë rekurzive në mënyrë që të
zgjidhen lehtë dhe pastaj duke i kombinuar ato zgjidhje për të gjetur
zgjidhjen e problemit të dhënë.

Shembull do të jetë algoritmi i njohur si "binary search", i cili e
gjen pozitën se ku gjindet një numër i caktuar në vektorin i cili si
parakusht e ka që të ketë numrat të renditur sipas madhësisë. Vektori
ndahet në dy pjesë dhe shikohet nëse numri i kërkuar është në mes, nëse
jo shikohet nëse ai numër është më i madh apo më i vogël se numri në
mes. Në bazë të këtij vendimi, vazhdohet në pjesën adekuate të
vektorit, duke e ndarë edhe atë në dy pjesë nëse është nevoja. Me këtë
algoritëm shkojmë vetëm në një drejtim duke i eliminuar drejtimet tjerë.

binarySearch(a, nr , majtas, djathtas) if djathtas < majtas return "Nuk u gjet" mes := floor((majtas+djathtas)/2) if a[mes] = nr return mes else if nr < a[mes] binarySearch(a, nr, majtas, mes-1) else if nr > a[mes] binarySearch(a, nr, mes+1, djathtas)

Kompleksiteti i këtyre algoritmeve zgjidhet përmes relacioneve
përsëritëse D&C (Ang: D&C recurrence relations) ku forma e
përgjithshme është f(n) = af(n/b) + g(n)
ku a është numri i nën-problemeve ndërsa b
është madhësia e nën-problemeve. Dhe g(n) është kompleksiteti shtesë që
i shtohet për të bërë punë si p.sh. kombinimin e nën-problemeve për të
gjetur problemin kryesor.
Në algoritmin e mësipërm kemi të bëjme me dy një nën-problem(a = 1.
Vëreni se vetëm një herë thirret funksioni binarySearch për çdo
thirrje, pasi që thirrjet binarySearch janë të ndara me strukturat
kontrolluese "if-else"),dhe çdo nënproblem e zvogëlon n për dy herë ( b =2).

pra numri i krahasimeve për binarySearch do të jetë
T(n) = T(n/2) + 1

Ka mënyra të ndryshme se si të zgjidhet ky relacion përsëritës. Ne do
ta shfrytëzojmë teoremën Master (Ang: Master Theorem) për zgjidhjen e
këtyre relacioneve. Të shohim definimin e kësaj teoreme
Teoremë:

Le të jetë f një funksion rritës që përkrahë këtë relacion përsëritës: T(n) = aT(n/b) + cnk Sa herë që n = bk, ku k është numër i plotë pozitiv, a >= 1, b është numër i plotë, më i madh se 1, ndërsa c numër real pozitiv dhe k numër real jo-negativ. Atëherë: { O(nk) , nëse a < bk T(n) = { O(nklog(n)) , nëse a = bk { O(nlogb(a)) , nëse a > bk

Kthehmi tash te detyra jonë ku T(n) = T(n/2) + 1 (pra b=2, a=1 dhe g(n) =1, pra k=0
Kjo i përket rastit a = b^k
1 = 2⁰
1 = 1

Që do të thotë që

T(n) = O(n⁰log(n)) = O(log(n))

Marrim një shembull tjetër.

Shembull:

procedure DC(n) if n <= 1 then return for i := 1 to 8 do DC(n div 2) for i := 1 to n^3 do print i

a) Le të gjindet rendi i T(n)
b) Ndryshoni pseudukodin ashtu që në unazën e parë numri 8 ndryshohet në 9, dhe gjeni rendin e T(n)
c) Ndryshoni pseudukodin ashtu që në unazën e parë numri 8 ndryshohet në 7, dhe gjeni rendin e T(n)

a) Relacioni përsëritës është: T(n) = 8 T(n/2) + f(n). Ku f(n) është O(n³) dhe a = 8, b = 2, dhe k = 3.
Pasi që 8 = 2³, kjo i përgjigjet O(n³log(n))
b) Relacioni përsëritës është: T(n) = 9 T(n/2) + f(n). Ku f(n) është O(n³) dhe a = 9, b = 2, dhe k = 3.
Pasi që 9 > 2³, kjo i përgjigjet O(n^log2(9))
b) Relacioni përsëritës është: T(n) = 7 T(n/2) + f(n). Ku f(n) është O(n³) dhe a = 7, b = 2, dhe k = 3.
Pasi që 7 < 2³, kjo i përgjigjet O(n³)

Kjo ishte një hyrje mbi analizën e algoritmeve.


Burimet:
Th.H.Cormen,Ch.E.Leiserso, R.L.Rivest,C. Stein. "Introduction to Algorithms". The MIT Press, second edition, 2001

Keneth H. Rosen. "Discrete Mathematics and its Applications". McGraw-Hill, fifth edition, 2003

Wikipedia.org http://en.wikipedia.org/wiki/Divide_and_conquer_%28computer_science%29

== Barabartë
!= Ndryshëm
> Me I madh
< Me I vogël
>= Me I madh ose I barabartë
<= Me I vogël ose I barabartë

Disa shembuj:

(7 == 5) //rezultati false. (5 > 4) //rezultai true. (3 != 2) //rezultati true. (6 >= 6) //rezultati true. (5 < 5) //rezultati false

Këtu në këto shprehje përpos numrave, mund të përdorim cilëndo shprehje valide, duke përfshirë edhe variabla.
Nëse a=2,b=3 dhe c=6,

(a == 5) //rezultati false. (a*b >= c) //rezultati true pasi që (2*3 >= 6). (b+4 > a*c) //rezultati false pasi që (3+4 > 2*6). ((b=2) == a) //rezultati true.

Duhet vërejtur se operatori=(shenja e barazimit) nuk është e njëjtë me
==(dy shenja të barazimit), operatori i parë është operatori i
barazimit i cili vlerën e variablës në anën e majtë ia jep asaj në anën
e djathtë ndërsa operatori == bënë krahasimin e anës së djathtë me atë
të majtë se a janë të barabartë. Prej nga në shprehjen e fundit
(b=2)==a), së pari kemi dhënë vlerën 2 variablës b dhe atëherë kemi
bërë krahasimin e tyre, prej ku kemi marrë edhe rezultatin true.

Operatorët logjik ( !, &&, || ).

Operatori është i njëjtë me boolean operatorin NOT,
ka vetëm një operand në anën e majtë, dhe i vetmi funksion që e kryen
është se e bënë invertimin e vlerës së operandit, duke treguar
rezultatin false nëse operandi ka vlerën true dhe do të tregojë
rezultatin true nëse operandi ka pasur vlerën false.
p.sh

!(5==5) //rezultati false pasi që nga shprehja (5==5) kemi rezultatin true !(6<=4) //rezultati true pasi që (6<=4) është false. !true //rezultati false. !false //rezultati true.

Operatori logjik && dhe || përdoren kur dëshirojmë të vlerësojmë dy shprehje dhe që të fitojmë një rezultat të vetem

-------------------------------------- | a | b | a && b | a || b | ------------------------------------- |True |True |True |True | |True |False |False |True | |False |True |False |True | |False |False |False |False | --------------------------------------

Shembull:

( (5 == 5) && (3 > 6) ) //rezultati false ( true && false). ( (5 == 5) || (3 > 6)) //rezultati true ( true || false).

Bit operatorët ( &, |, ^, ~, <<, >> ).

Bit operatorët modifikojnë variablat duke pasur parasysh bitet që i
përbëjnë ato në vlerën të cilën e ruajnë, kjo do të thotë, formën e
tyre binare

------------------------------------------------- | op | Asm | përshkrimi | | & | AND | Logjik AND | | | OR | Logjik OR | | ^ | XOR | Logjik ekskluziv OR | | ~ | NOT | Komplementon (inverton bitat) | | << | SHL | Zhvendosë Majtas | | >> | SHR | Zhvendosë në të Djathtë | -------------------------------------------------

Operatorët kondicional (?)

Operatori kondicional e vlerëson një shprehje dhe e kthen një vlerë
tjetër duke u nisur nga shprehja e vlerësuar, duke e pasur parasysh se
a ka vlerën true ose false. Forma e së cilës është

kondita ? rezultati1 : rezultati

nëse kondita është true shprehja do të jep rezultatini1, nëse jo atëherë do të jep rezultati2.

Shembull:

7==5 ? 4:3 //rezultati 3 pasi që 7 nuk është i barabartë me 5 7==5+2 ? //4:3 rezultati 4 pasi që 7 është i barabartë me 5+2 5>3 ? a:b //rezultati a, pasi që 5 është më i madh se 3 a>b ? a:b //rezultai është më i madhi, a ose b.

Operatori sizeof()

Ky operator e pranon një parametër, që mund të jetë tip variable ose vetëm variabël dhe e kthen madhësinë në bajt të atij tipi të objektit:

a = sizeof (char);

Kjo do t’ia kthejë vlerën 1 variablës a pasi që char është 1 bajt i gjatë.
Kjo vlerë të cilën e kthen sizeof është konstante, pra është gjithmonë e përcaktuar para ekzekutimit të programit.

Prioriteti i operatorëve

Kur të shkruajm ndonjë shprehje komplekse me shumë operand mund të
vijmë në dyshim se cili operand do të merret parasysh më përpara. Për
shembull, në këtë shprehje:

a = 5 + 7 % 2

Mund të dyshojmë në kuptimin e saj:

a = 5 + (7 % 2 ) me rezultatin 6, ose a = (5 + 7) % 2 me rezultatin 0

shprehja e saktë është ajo e dyta, me rezultatin 6. Në C++ është rregulluar prioriteti i secilit operator.
E cila është e paraqitur në tabelë:

_______________________________________________________________________________ |Prioriteti | Operatori | Përshkrimi | Asocijimi | |_____________________________________________________________________________| |1 | :: | Fushë | I majtë | |_____________________________________________________________________________| |2 | () [ ] -> . sizeof | | I majtë | |_____________________________________________________________________________| |3 | ++ -- | Rritës/zvogëlues | | | |_________________________________________________| | | | ~ | Komplemento nje bit | | | |_________________________________________________| | | | ! | Unary not | | | |_________________________________________________|I djathtë | | | & * | Referencë dhe Dereferencë| | | | | (pointerët) | | | |_________________________________________________| | | | + - |Unary mbledhja dhe zbritja| | |_____________________________________________________________________________| |4 | * / % | Operacionet aritmetikore | I Majtë | |_____________________________________________________________________________| |5 | + - | Operacionet aritmetikore | I Majtë | |_____________________________________________________________________________| |6 | << >> | Zhvendosja e bitave | I Majtë | |_____________________________________________________________________________| |7 | < <= > >= | Operatorët relacional | I Majtë | |_____________________________________________________________________________| |8 | == != | Operatorët relacional | I Majtë | |_____________________________________________________________________________| |9 | & ^ | | Bit operatorët | I Majtë | |_____________________________________________________________________________| |10 | && || | Operatorët logjik | I Majtë | |_____________________________________________________________________________| |11 | ?: | Kondicional | I Djathtë | |_____________________________________________________________________________| |12 | = += -= *= /= %= | | | | | >>= <<= &= ^= |= | barazimit | I Djathte | |_____________________________________________________________________________| |13 | , | Presja , Ndarësi | I Majtë | |_____________________________________________________________________________|

Asocijimi definon në rastin kur kemi shumë operator të të njëjtit nivel
dhe se i cili duhet që të llogaritet më parë,i majti apo i djathti.

Nëse nuk e dimë prioritetin e operatorëve mënyra më e lehtë është që të përdorim kllapat ( ),
Si në këtë shembull:

A = 5 + 7 % 2;

Mund të shkruhet në dy mënyra:

A = 5 + (7 % 2); ose A = (5 + 7) % 2;

Varësisht se çfarë operacioni dëshirojmë të kemi.
Pra nëse kemi të shkruajmë ndonjë shprehje të komplikuar dhe nuk e
dijmë prioritetin e operatorëve është mirë që gjithmonë t’i përdorim
kllapat.




Mbingarkimi i operatorëve

Kur i përdorim klasat është e mundur të definojmë një kuptim të ri për
operatorët që ekzistojnë brenda një objekti të klasës së re. Këto mund
të definohen si anëtare të funksionit. Por nuk duhet të përdorim
mbingarkimin e operatorëve vetëm sepse mundemi. Por duhet t’i përdorim
vetëm për të bërë programin më të qartë.

Arsyja pse e bëjmë mbingarkimin e operatorëve.
Kur shkruajmë një klasë, operacionet që i definojmë do të shkruhen me
një rregull (funksione). Për shembull, për të nxjerrë vlerën nga një
vektor, kemi definuar funksionin at ashtu që mundemi të shkruajmë x =
v.at (25).

Arsyja pse shpeshëherë bëhet mbingarkimi i operatorëve është se e bënë
programin më të lexueshëm duke përdorur kuptime konvencionale për
operatorët = =, [], +, ...
Me mbingarkimin e operatorit [] mund të shkruajmë x =v[25] në vënd që të përdorim edhe at funksionin.

Se a e rritë lexueshmërinë e programit apo shkakton me shumë konfuzion,
mbingarkimi i operatorëve është me shumë çështje se me çfarë teknike e
përdorim, si do që të jetë C++ programerët pritet që t’i përdorin.

Operatorët të cilët mund të mbingarkohen
Thuaj se të gjithë operatorët mund te ridefinohen, edhe pse nuk është e
mundur të ndryshojnë vetitë e tyre. Nuk mund të ridefinohen ::, sizeof,
?:, or.(dot). Nuk është e mudur të krijohen operator të ri, vetëm mund
të mbingarkojmë ata ekzistues. Mbingarkimi i operatorit + nuk e
mbingarkon operatorin +=, dhe po ashtu disa operator tjerë të barazimit.

Operatorët =, [], {}, dhe -> duhet të jenë anëtarë funksioni nëse
mbingarkohen ata. ++ dhe -- duhet të kenë tretman special. Duhet të
kemi parasysh disa probleme nëse e bëjmë mbingarkimin e operatorit të
barazimit (=)

Shembull – definimi + për point
Duke përdorur klasën point, mbledhja mund te definohet në këtë mënyrë:

//=== Point.h file ============================= Point operator+(Point p) const; //=== Point.cpp file =========================== Point Point::operator+(Point p) const { return Point(x+p.x, y+p.y); } //=== myprogram.cpp ============================ Point a(10, 20); Point b(1, 2); Point c = a + b;

Definojmë një funksion i cili fillon me fjalën “operator”
Dhe atëherë duhet paraprirë operatorit me fjalën “operator”. Aty mund
të këtë hapësirë në mes të operator dhe operator, por zakonisht janë të
shkruara.

Operatorët new() dhe delete()

C++ libraria për një kohë te gjatë i ka pasur operatorët new() dhe delet() në caktimin dinamik të memories,duhet cekur se ekziston dallim në mes të shprehjes:

New A[10];

dhe funksionit:

operator new(159)

I fundit jo vetëm që është përdorur për të caktuar një hapësirë, përmes
operatorit new(), por gjithashtu për aranzhimin e thirrjes së
konstruktorit për objektet individuale në varg

Ndërsa operatori delete() përdoret për të fshirë hapësirën e rezervuar.


Bibliografia:

1.Learn C++ for 21 day – Jesse Liberty
2.Turbo C/C++ - Herbert Schildt
3.C++ Unleashd 1999 – Jesse Liberty

Urdhërat e Përbërë

Urdhëra të përbërë këtu i quajmë ata urdhëra që në vete mund të
ngërthejnë bllok urdhërash. Të tillë janë: if, while, for. Ideja e
përgjithshme është që fjala kyçe e urdhërit (if, while, përkatësisht
for) të mos ketë urdhëra të trupit të vet nën të, por që trupi të jetë
i shtyer djathtas mjaft. Me fjalën 'trup', këtu e quajmë bllokun e
urdhërave, domethënë urdhërat që ndodhen brenda kllapave gjarpërore.

Urdhëri if

if ( ... ) { | | ... | }

Urdhëri if...else...

if ( ... ) { | | ... | } else { | | ... | }

Urdhëri while

while ( ... ) { | | ... | }

Urdhëri for

for ( ...; ...; ... ) { | | ... | }

Rregulla e njëjtë duhet të ruhet edhe kur kemi urdhër të përbërë përbrenda një urdhëri tjetër të përbërë:

if ( ... ) { while ( ... ) { | | ... | } } else { for ( ...; ...; ... ) { | | ... | } }

Ngjashëm veprohet për të gjitha kombinimet e urdhërave. Tash është më e
qartë pse përdoren vetëm dy karakterë për t'i dalluar nivelet. Po të
përdorim më shumë, për shembull tre ose katër karakterë, urdhërat e
brendshëm na shkojnë shumë djathtas dhe na dalin prej pamjes. Dy
karakterë mjaftojnë për ta dalluar nivelin nga niveli.
Po përsërisim edhe njëherë se kodi i shkruar bukur është i qartë,
vetë-shpjegues për të gjithë ata që e shikojnë, duke e përfshirë edhe
vetë autorin e tij.

Çdo variabël në php përmban simbolin "$" përpara.
P.Sh.

$vendi = "Iliria"; $viti_i_lindjes_se_skenderbeut = 1405; ?>

Një gjë që po e vëreni është se në PHP nuk ka nevojë të deklarohet "data type" (tipi) i variablave si në C.
Nëse vleren e fusim në thonjëza si tek variabla $vendi, atëherë
menjëherë dihet se ajo variabël përmban string, ndërsa variabla
$viti_i_lindjes_se_skenderbeut identifikohet menjehere si integer
(numër i plotë).

Kushtet

Sikur në C, struktura IF është e njejtë

<html> <head><title>Kushtettitle>head> <body> $numri1 = 11; $numri2 = 5; if( $numri1 == $numri2){ printf("$numri1 dhe $numri2 jane te barabarte"); } else if( $numri1 < $numri2) { printf("$numri1 është me i vogel se $numri2"); } else { printf("$numri1 është me i madh se $numri2"); } ?>

Pas ekzektutimit të kodit, në web shfletuesin tuaj do të shfaqet:

11 është me i madh se 5

Unazat (Loops)

PHP përkrah "for","while" dhe "do - while" loop-at (unazat). PHP poashtu perkrahe "foreach" unazen ashtu si edhe Perl.
Qe një shembull ku 3 loop-at japin rezultate të njejta.

<html> <head><title>Unazattitle>head> <body> echo "Loopi(Unaza) 1 "; for($i=1; $i<= 10; $i++){ printf($i); } echo " Loopi(Unaza) 2 "; $i=1; while($i<=10){ printf($i); $i++; } echo " Loopi(Unaza) 3 "; $i=1; do{ printf($i); $i++; }while($i<=10) ?>

Pas ekzektutimit të kodit, në web shfletuesin tuaj do të shfaqet:

Loopi(Unaza) 1 12345678910 Loopi(Unaza) 2 12345678910 Loopi(Unaza) 3 12345678910

Matricat (Arrays)
Matricat si ne çdo gjuhë tjetër programuese, mbajnë shumë vlera brenda një variable. Atyre vlerave i qasemi me indeks.

<html> <head><title>Matricattitle>head> <body> $hero = array(); //deklarimi i matrices /* E mbushin matricen tone me infromata */ $hero[0] = "Skenderbeu"; $hero[1] = "Mic Sokoli"; $hero[2] = "Bajram Curri"; /* shtypim informatat */ echo "Heronjet shqiptare: "; for($i=0;$i<sizeof($hero);$i++){ echo $hero[$i]." "; } ?>

Pas ekzektutimit të kodit, në web shfletuesin tuaj do të shfaqet:

Heronjet shqiptare: Skenderbeu Mic Sokoli Bajram Curri

Çka është MySQL?

Para se te analizojmë se çka është MySQL, ne duhet të dimë se çka është
baza e shënimeve. Baza e shënimeve është një vegël bazë me te cilën
kompjuteri i akumulon informatat edhe i organizon në menyre që të jenë
të gatshme për thirrje, përdorim, apo prezentim të tyre. Sot, shumë
baza të shënimeve përdoren për organizimin e përmbajtjes së webfaqeve.
Të gjitha lajmet, ky shkrim edhe çdo gjë që shihni në Pr-Tech është e
ruajtur në bazën e shënimeve te tipit SQL. Për shkak të buxhetit, 90%
te kompanive në Amerike, por edhe vende tjera përdorin bazën e
shënimeve te ashtuquajtur MySQL.

MySQL është një lloj i bazës së shënimeve Structured Query Language,
apo SQL. Kjo bazë e shënimeve si edhe shumica e ka gjuhën e vet me të
cilën përdoruesi komunikon për t'i thirrur të dhënat, apo për t'i
ruajtur ato. MySQL është po ashtu server (sherbyes) databazor. MySQL
është bazë e shënimeve e përdorur në botë, si burim të hapur, ose open source. Kompanitë e njohura botërore: Yahoo!, Google, Cisco, HP, edhe NASA kane parë që mund te ruajnë shumë harxhime nëse perdorin MySQL. [1]

Si ta perdorim MySQL?


Para se te filloni ta perdorni MySQL-in, ju duhet të shkarkoni sherbyesin per databazen MySQL. Kete mund ta beni tek: http://www.mysql.com.
Nese perdorni Linux, Unix, apo Widnows, atëhere aty mund ti gjeni të
gjitha skedarët ekzekutuese apo kodet për ta kompiluar shërbyesin. Pasi
që lexuat dokumentacionin edhe e instaluat MySQL tani mundeni qe të
filloni të krijoni përdorues (user), baza të shënimeve, dhe tabela për
nevojat e juaja.

Hyni në direktoriumin bin ku mund të gjeni skedarin ekzekutues mysql.
Për ta ekzekutuar atë skedar, vetëm shkruani 'mysql –u root' edhe
pastaj shtypni pullën Enter në tastjerë. Në ekran ju do të shihni kete:

Welcome to the MySQL monitor. Commands end with ; or g. Your MySQL connection id is 7 to server version: 4.0.20a-nt Type 'help;' or 'h' for help. Type 'c' to clear the buffer. mysql>

Krijimi i Përdoruesit

Tani ju keni hyrë në shërbyesin MySQL. Ketu ju mund të krijoni baza të shënimeve, përdorues, tabela, e shume të tjera.
Per ta krijuar një përdorues ju mund te ekzekutoni këtë komand në mysql.

mysql> GRANT ALL PRIVILEGES ON *.* TO 'emri_perdoruesit'@'localhost' IDENTIFIED BY 'passwordi_ketu' WITH GRANT OPTION;

Kjo komandë e krijon përdoruesin "emri_perdoruesit" i cili është i
lidhur me makinën (ang. host) localhost edhe e ka fjalëkalimin
"passwordi_ketu". Pasi që ky përdorues ka fjalëkalim, herën tjetër, kur
hyni ne mysql, duhet te shypni këtë komandë:

mysql –u emri_perdoruesit –p.

Kjo komandë do t'ju pyes për password.

Krijimi i bazave të shënimeve

Pasi që e krijuat një përdorues tani është koha që të krijojme një
bazë. Per ta krijuar databazen ju duhet të hyni në MySQL përsëri. Pra
ekzekutoni komandën e sipërme mysql –u emri_peroruesit –p. Pasi që keni
hyrë në databaze tani ekzekutoni këtë komandë per të krijuar databazën
"personi"

mysql> CREATE DATABASE personi; Query OK, 1 row affected (0.03 sec)

Kjo komandë do ta krijon databazën e ashtuquajtur "personi". Ju mund
t'i jepni çfarëdo emri kësaj baze. Pasi që keni krijuar bazën
"personi", tani ju duhet që ta përdorni këtë për të futur tabela dhe
informata të tjera. Për ta bërë këtë, ju së pari duhet të zgjidhni
databazën me komandën:

mysql> USE personi;

Pas ekzekutimit, do të pranoni tekstin: Database Changed.

Kjo tregon se tani ju gjendeni ne databazen personi. Për të shikuar se
çka gjindet në databaze mund të ekzekutoni komandën SHOW TABLES.

mysql> SHOW TABLES; Empty set (0.00 sec)

Ky është rezultati i atij ekzekutimi. Pra baza e shënimeve "personi" nuk ka asgjë në te.

Krijimi i Tabelave

Për ta krijuar një tabelë në këtë bazë përdoreni këtë komandë:

mysql> CREATE TABLE informatat (emri VARCHAR(20), mbiemri VARCHAR(20), gjinia VARCHAR(10), ditelindja DATE ); Query OK, 0 rows affected (0.14 sec)

Kjo komandë do ta krijon tabelën informatat, e cila do ti ketë këto
kolona: emri, mbiemri, gjinia edhe ditëlindja. Në bazat e shënimve të
tipit SQL të dhënat do të futen në rreshta ndërsa specifikimi i të
dhënave gjendet në kolona: siç ishin emri, mbiemri etj. Këto kolona
mbajnë lloje të ndryshme të të dhenave. P.Sh. emri është variabël i
llojit karakter (numri 20 tek VARCHAR përcakton se sa karaktera do t’i
kete emri më së shumti), ndërsa ditelindja është lloj i të dhënës date.
Mënyra qe ju mund ta futni ditëlindjen është ne kete format:
VVVV-MM-DD, ku V është viti, M është muaji, dhe D është dita e lindjës
së personit.
Për ta vërtetuar se tabela është krijuar, përdoreni komandën SHOW TABLES;.
Nëse dëshironi qe t’ju jipet shpjegimi i tabelës "informatat" komanda DESCRIBE do t'ju ndihmojë.

mysql> DESCRIBE informatat; +------------+-------------+------+-----+---------+-------+ | Field | Type | Null | Key | Default | Extra | +------------+-------------+------+-----+---------+-------+ | emri | varchar(20) | YES | | NULL | | | mbiemri | varchar(20) | YES | | NULL | | | gjinia | varchar(10) | YES | | NULL | | | ditelindja | date | YES | | NULL | | +------------+-------------+------+-----+---------+-------+ 4 rows in set (0.03 sec)

Futja e së Dhënave

Për ta futur një të dhënë në këtë tabelë, ju mund të ekzekutoni këtë komandë:

mysql> INSERT INTO informatat VALUES ('Teuta', 'Gashi', 'femer', '1983-11-14'); Query OK, 1 row affected (0.03 sec)

Për të shikuar se çka gjendet në tabelë, ekzekutoni këtë komandë

mysql> SELECT * FROM informatat; +-------+----------+----------+------------+ | emri | mbiemri | gjinia | ditelindja | +-------+----------+----------+------------+ | Teuta | Gashi | femer | 1983-11-14 | | Valon | Kastrati | mashkull | 1981-03-03 | +-------+----------+----------+------------+ 2 rows in set (0.02 sec)

Siç e shihni kjo është tabela informatat, që e keni krijuar në bazën
personi. Në këtë tabelë janë dy të dhëna: njëra është e Teutës edhe
tjetra është e Valonit.
Nëse vëreni ndonje gabim pas futjes se informatave, ato mund të
ndryshohen edhe më vone. Komanda UPDATE ju lejon që ta bëni ndyshimin e
duhur. Nese ditelindja e Valonit është 1984-05-19 atehere ju mund ta
ndryshoni ate ne këtë mënyre.

mysql> UPDATE informatat SET ditelindja='1984-05-19' WHERE emri='Valon'; Query OK, 1 row affected (0.00 sec) Rows matched: 1 Changed: 1 Warnings: 0 mysql> SELECT * FROM informatat; +-------+----------+----------+------------+ | emri | mbiemri | gjinia | ditelindja | +-------+----------+----------+------------+ | Teuta | Gashi | femer | 1983-11-14 | | Valon | Kastrati | mashkull | 1984-05-19 | +-------+----------+----------+------------+ 2 rows in set (0.00 sec)

Pra siç po e vëreni, ndryshimi është ekzekutuar, dhe ditëlindja e Valonit është ndryshuar.

Per të dalur nga MySQL perdorni komandën [q].

mysql> q Bye

Lidhja e PHP-së me MySQL

Deri tani pamë se si shkruhen dhe ekzekutohen PHP skedarët. Ne pamë se
si krijohen bazat e shënimeve në mysql dhe se si punojmë me rekorde.
Tani do të shohim se si i komunikojne skriptat e PHP-së me MySQL-in.
Sic e cekëm më lartë, PHP përkrahë një numër të madh të bazave të
shënimeve, e në rradhë të parë MySQL. PHP disponon me një numër të madh
të funksioneve për mysql.
Para se të shohim se këto funksione, së pari duhet të sigurohemi nëse
PHP është kompiluar dhe instaluar me përkrahje te mysql-it. Për të parë
këtë, krijojmë një skedar të PHP-së dhe e thërrasim funksionin
phpinfo(). dmth.
info.php
Dhe e ekzekutojme këtë skriptë psh. http://serverijuaj/info.php. Nëse
PHP është instaluar me përkrahje të MySQL, atëherë në pjesën "Configure
Command" duhet të shohim dicka si "--with-mysql=/usr" varësisht se ku
ndodhet mysql-i.

Të gjitha funksionet për mysql, fillojnë me fjalën mysql_, p.sh.
mysql_connect - Hap lidhjen me MySQL serverin
mysql_select_db - Zgjedh bazën në server.
mysq_query - Dërgon MySQL query.
mysql_fetch_array - Nxerr rrezultatin (rreshtin) si matricë.
mysql_close - mbyll lidhjen me server.
e shumë të tjera.

Tani do të shohim hap pas hapi se si të lidhemi për MySQL përmes PHP
skriptave dhe se si do të kemi mundësi të fusim informata në MySQL
përmes HTML formave, dhe njëkohësisht si t'i lexojme rekordet nga
MySQL-i dhe t'i shfaqim ato në web-faqen tonë.

Kthehemi pak prapa dhe e analizojmë tabelën "informatat" në bazën
"personi". Tani do të dizajnojmë një faqe ku kemi me pasë mundësi të
fusim informata në atë tabelë duke përdorur format e HTML-së. Duke e
analizuar tabelën shohim se na nevoiten 4 tekst fusha (emri, mbiemri,
gjinia, ditelindja).
E krijojmë një skedar shto.php me këtë përmbajtje.
shto.php

Emri Mbiemri Gjinia Ditelindja (viti-muaji-dita)

Pjesa e interfejsit përfundoi, Tani dëshirojmë që pasi që forma e
HTML-së të procesohet, shënimet që i dërgojmë, të futen në tabelën
"informatat". Për të bërë këtë duhet të perdorim funksionin
"mysql_connect" që të lidhemi për server, të përdorim funksionin
"mysql_select_db" për të zgjedhur bazën personi, dhe funksionin
"mysql_query" për t’i futur shënimet.
Kodin e mësipërm e bëjmë kështu:

shto.php

//Lidhja per server mysql_connect("localhost","perdoruesi","fjalekalimi"); //Zgjedhja e bazes mysql_select_db("personi"); $mesazhi =""; //Teston nese është klikuar ne butonin "Shto" if($_POST['shto'] == "Shto"){ //bejme query ne mysql $q = mysql_query("INSERT INTO informatat SET emri = '$_POST[emri]', mbiemri = '$_POST[mbiemri]', gjinia = '$_POST[gjinia]', ditelindja = '$_POST[ditelindja]'"); if($q) $mesazhi = "Informatat u shtuan me sukses"; else $mesazhi = "Pati problem gjate shtimit"; } ?> echo $mesazhi; ?> Emri Mbiemri Gjinia Ditelindja (viti-muaji-dita)

Nese e ekzekutojme skripten e mësipërme kështu
http://serverijuaj/shto.php do të shfaqet forma. Pas shtypjes së
informatave dhe shtypjes së butonit "Shto", Shënimet do të futen në
tabele.
Vëreni më lartë që e kemi përdorur metodën HTTP
POST, kështuqë i çasemi variablave me anë të matricës super globale
$_POST. Bëni rregull që në raste të tilla të përdoren variablat super
globale $_POST apo $_GET në vend të $HTTP_POST_VARS apo $HTTP_GET_VARS
dhe asesi të ju çaseni direkt psh. $emri në vend të $_POST[emri] sepse
në këtë mënyrë do t'ju ikni kokëçarjeve që mund të shkaktojnë serverat
e konfiguruar në mënyra të ndryshme (register_globals direktiva në
php.ini). Ky ishte një shembull i thjeshtë i futjes së informatave në
tabelë. Nëse keni projekte serioze, kushtoni rëndësi sigurisë ndaj SQL
injekcioneve ku sulmuesi mund të shtyp komanda të SQL-it në vend të
ditëlindjes të cilat do të bëhen pjëse e query-it nëse PHP nuk është e
konfiguruar si duhet.

Tani do të shohim se si t'i lexojme informatat nga MySQL.

Në shembullin e mësipërm e vërejtët se si njëri mund të futen
informatat në bazë të shënimeve përmes PHP-së dhe Formave të HTML-it.
Për t'i lexuar informatat nga baza e shënimeve të MySQL-it, ne përsëri
mund ta përdorim gjuhën programuese PHP. Leximi i informatave nga MySQL
bëhet përmes query-it SELECT FROM.
lexo.php

//Lidhja per server mysql_connect("localhost","perdoruesi","fjalekalimi"); //Zgjedhja e bazes mysql_select_db("personi"); ?> PERSONI //bejme query ne mysql $q = mysql_query("SELECT * FROM informatat"); while ($rreshti = mysql_fetch_array($q)){ //Ketu ruhen te gjitha variablat qe na duhen nga baza e shenimeve $emri = $rreshti['emri']; $mbiemri = $rreshti['mbiemri']; $ditelindja = $rreshti['ditelindja']; $gjinia = $rreshti['gjinia']; echo "Emri: $emri "; echo "Mbiemri: $mbiemri "; echo "Gjinia: $gjinia "; echo "Ditëlindja: $ditelindja "; echo " "; } ?>

Siç e shihni më lartë query nga baza e shënimeve ruhet gjatë unazës
WHILE, e cila i ruan të gjitha informacionet vazhdimisht në vektorin
$rreshti . WHILE hyn në çdo rresht të bazës së shënimeve dhe i ruan
kolonat në $rreshti. Kolonat pastaj mund të thirren kështu:
$rreshti[‘emri_i_kolones’].
Përveç SELECT * FROM informatat, ju mund të jeni më specifik dhe ta
kurseni procesorin e memorien e serverit. P.sh nëse vetëm ju nevojitet
kolona “emri” nga tabela “informatat” atëherë ju mund të zëvendësoni
variablën $q me këtë:

$q = mysql_query("SELECT informatat.emri FROM informatat");

Nëse dëshironi që t’i zgjidhni të gjithë personat në tabelën
“informatat” të cilët/cilat e kanë mbiemrin Gashi, atëherë ju përdoreni
këtë variabël $q:

$q = mysql_query("SELECT * FROM informatat WHERE mbiemri='Gashi'");

Përshkak se ju mund të futni variablat $emri, $mbiemri, $gjinia, dhe
$ditelindja me tagat kudo në kodin HTML, atëhere vetëm imagjinata juaj
mund të ju ndaloj se si dëshironi të i prezentoni ato variablat ndaj
klientit.

Konkludimi

PHP dhe MySQL pa dyshim janë dy vegla që punojnë shumë në mirë në mes
vete. Këto vegla janë të bazuara në burimet e hapura (ang. Open source)
dhe janë gratis për t'u shkarkuar nga PHP dhe MySQL.

* Metodat

Metodat emërtohen si folje në mënyrën urdhërore. P.sh.

llogariteRrogen(), vizatojeKubin(5), afishoFjaline("Liza në botën e çudirave"), përgjithësisht: kryejePunen(...)

Kjo rregull është e përshtatshme sepse metodat, funksionet nënkuptojnë
veprim, aksion që duhet ta bëjë kompjuteri. Folja është ajo që e
përshkruan veprimin, ndërsa mënyra urdhërore i përshtatet asaj se ne e
urdhërojmë kompjuterin ta kryejë një funksion apo metodë.


* Ndryshoret, fushat

Ndryshoret, fushat emërtohen si emra në trajtë të shquar. P.sh.

gjatësia, gjerësia, bilansi, ngjyra etj.

Këtu trajta e shquar është më e përshtatshme sesa trajta e pashquar. P.sh. do të ishte e palogjikshme të shkruajmë

gjatësi = 5;

Në këtë mënyrë, kodi i shkruar me identifikatorë në gjuhën shqipe do të ishte i kuptueshëm që në shikim të parë.

Shembuj të këqinj të përdorimit të emrave:

Klasë (gabim): Gabimi: Si duhet: ============================================================================== Rrethi (është trajta e shquar, duhet të jetë e pashquar) Rreth bilans (shkronja e parë - e vogël, duhet të jetë e madhe) Bilans Vizatoje (është folje, duhet të jetë emër) Vizatues Metoda: llogaritjaERroges()(është emër, duhet të jetë folje) llogariteRrogen() gjeje_mesin() (distancë me '_') gjejeMesin() Ndryshore: Rrezja (fillon me të madhe) (duhet: rrezja) qendraERrethit (fjala tjetër fillon me të madhe) (duhet:qendra_e_rrethit) ngjyrë (është trajtë e pashquar) (duhet: ngjyra)

Metodat standarde 'get' dhe 'set'

Shpesh nëpër kode nevojitet të mirret vlera e ndonjë fushe (të dhëne
private). Kjo në kodet standarde anglisht bëhet me metodat get. Ndërsa
kur kërkohet t'i jipet një vlerë ndonjë fushe, përdoren metodat set. P.sh.

getColor(), getBalanse(), getSize() etj.

Shqip këto metoda do të emërtoheshin:

merreNgjyren(), merreBalansin(), merreMadhesine()

Nganjëherë hasim edhe në kësi trajta të ngjashme:

colorOf(), nameOf(), numberOf()

të cilat shqip do të mund të shkruheshin si:

ngjyraE(), emriI(), numriI()

Për metodat set, ndoshta fjala më e përshtatshme shqip do të ishte: cakto.

setSize(...), setName(), setBalanse()

në shqip do të ishin:

caktoMadhesine(...), caktoEmrin(...), caktoBalansin(...)

Ja një shembull i një klase i shkruar sipas këtij sistemi të emërtimit:

/** TopLevizes e modelon nje top qe leviz */ public class TopLevizes { private int x_poz; // x-pozita e qendres se topit private int y_poz; // y-pozita e qendres se topit private int rrezja; // rrezja e topit private int x_shpejtesia = +5; // shpejtesia horizontale; private int y_shpejtesia = +2; // shpejtesia vertikale; private Kuti permbajtesi; // permbajtesi ku leviz topi /** Konstruktori TopLevizes e konstrukton topin. * @param x_fillues - qendra (hori.) e pozites filluese te topit * @param y_fillues - qendra (vert.) e pozites filluese te topit * @param r - rrezja e topit * @param kutia - permbajtesi ne te cilin udheton topi */ public TopLevizes(int x_fillues, int y_fillues, int r, Kuti kutia) { x_poz = x_fillues; y_poz = y_fillues; rrezja = r; permbajtesi = kutia; } /** xPozita e kthen poziten horizontale aktuale te topit */ public int xPozita() { return x_poz; } /** yPozita e kthen poziten vertikale aktuale te topit */ public int yPozita() { return y_poz; } /** rrezjaE e kthen rrezen e topit */ public int rrezjaE() { return rrezja; } /** leviz e leviz topin * @param njesi_kohe - sasia e kohes prejse eshte levizur topi * heren e fundit */ public void leviz(int njesi_kohe) { x_poz = x_poz + (x_shpejtesia * njesi_kohe); if ( permbajtesi.neKontaktHorizontal(x_poz) ) { x_shpejtesia = -x_shpejtesia; } // ktheje drejtimin // horizontal mbrapa y_poz = y_poz + (y_shpejtesia * njesi_kohe); if ( permbajtesi.neKontaktHorizontal(y_poz) ) { y_shpejtesia = -y_shpejtesia; } // ktheje drejtimin // vertikal mbrapa } public static void main(String[] args) { Kuti kutia = new Kuti(50); // me madhesi 50 me 50 (piksela) TopLevizes topi_im = new TopLevizes(25, 25, 10, kutia); // rrezja eshte 10 piksela while ( true ) { topi_im.leviz(1); // 1 njesi te kohes se kaluar System.out.println("x = " + topi_im.xPozita() + "; y = " + topi_im.yPozita()); } } }

Vërejtje: Shembulli nuk punon meqë është i lidhur me klasën Kuti e cila për shkak të hapësirës nuk është paraqitur këtu.


Literaturë:

David Schmidt:
Programming Principles in Java: Architectures and Interfaces

http://www.cis.ksu.edu/santos/schmidt/ppj/

Përdorimi i Grupeve (kllapave te vogla)

Grupet kanë të bëjnë me Regular Expressions karakterat të futur brenda kllapave të vogla "(" dhe ")".
Kjo përdoret për:
- Përdorimin e frazave alternative si psh. /(Linux|MS|BSD)/
- Poashtu për nxerrjen e tekstit të vecantë nga mostra(paterni) për nevoja të ndryshme.

Shembuj:

if($fjalia =~ /(K|k)osova/){ print "Pranohet Kosova si dhe kosova"; }

if($fjalia =~ /(Shqiperia|Kosova)/i){ print "Pranohen Shqiperia si dhe Kosova pa marre parasysh te vogla apo medha"; }

Përdorimi i Klasave (kllapave te mesme)
Klasat kanë të bëjnë me me karaktera të vetëm për dallim nga grupet.
Përparsitë e ketyre janë:
- Për sendin e njejtë mund të shkruhen më shkurtë sesa grupet psh [AEIOUY] në vend të (A|E|I|O|U|Y)
- Intervale të karakterave psh. [A-Z] që i përfshin shkonjat e mëdha prej A deri Z
etj.

Mbani mend se karakterat brenda kllapave te mesme "[" dhe "]" jane karaktera të vetmuar e Jo si fjalë.

psh.

if($shkronja =~ /[AEIOUYaeiouy]/){ print "shkronja eshte zanore"; }

if($shkronja =~ /[^AEIOUYaeiouy]/){ print "shkronja NUK eshte zanore"; }

Vereni ne shembullin e fundi se simbolo ^ kur perdoret menjehere pas [
ka kuptimin e mohimit (negate) te karakterave brenda klases. Keni
kujdes se ky simbol kur perdoret menjehere pas kufizes ka kuptim tjeter
(Fillimin) qe eshte cekur me larte per dallim nga ketu qe e ka kuptimin
e Mohimit.

if($emri =~ m/^[B-L]/){ print "$emri\n"; }

Shtyp emrin nese fillon me Shkonjen B,C,D,E....L

if($fjalia =~ m|^Ditelindja\s*)(\d{2})/(\d{2})/(\d{4})$|i){ print "Formati valiud"; }

Kjo shprehje do te jete valide nese Fillon me "Ditelindja:", ka zero
apo me shume hapsira pas fjales, vazhdon me 2 numra dhe "/", vazhdon me
2 numra dhe "/", vazhdon dhe perfundon me 4 numra.
Format valid do te ishte psh:

Ditelindja: 01/01/1970

Zgjedhja e stringjeve qe na duhen (parsing)

Paramendoni nje liste te gjate te telefonave te shokeve tuaj. Doni qe
te nxerrni vetem listen e emrave duke i zhdukur numrat e telefonit dhe
vendin. psh

$emrat ="Artani 111-222 Prishtine Iliri 112-223 Ulqin Visari 321-431 Vlore Korabi 211-321 Shkoder Genci 421-123 Gjakove Agroni 123-123 Shkup Astriti 321-432 Presheve ";

Regular expressions na mundeson ta bejme kete shume lehte

#!/usr/bin/perl $fjalia =" Artani 111-222 Prishtine Iliri 112-223 Ulqin Visari 321-431 Vlore Korabi 211-321 Shkoder Genci 421-123 Gjakove Agroni 123-123 Shkup Astriti 321-432 Presheve "; while($fjalia =~ m|(\w*)(\s+)(.*)\n|ig){ print "$1\n"; # $1 eshte emri, $2 hapsira, $3 numri qyteti }

Po e vereni operatorin "g" qe i tregon regex te vazhdon te kerkon per raste tjera, qe ne kete rast jane rreshtat tjere.
Po i vereni variablen $1 apo edhe $2, $3..., qe krijohen automatikisht
nga perl,dhe i korrespondon grupit perkates te regex. Ne kete rast $1
eshte emri, $2 eshte hapesira ne mes emrit dhe numrit, $3 eshte numri
hapesira dhe qyteti, mirepo neve po na duhet vetem emri.


Zevendesimet (Substitutions)

Zevendesimet perdorin operatorin "s". Kjo ben qe pjesa e gjetur te zevendesohet me dicka.
psh.

#!/usr/bin/perl $fjalia ="Kosovo Kosova Kosovo"; $fjalia =~ s/Kosovo/Kosova/g; print $fjalia; #Shtypet "Kosova Kosova Kosova"

Kodi i mesiperm zevendeson te gjitha fjalet "Kosovo" ne "Kosova".
Vereni operatorin "g", Nese ai nuk ekziston atehere vetem rasti i pare i gjetur do te zevendesohet.


Perkthimet (Translations)

Perkthimet perdorin operatorin "s". Kjo ben qe pjesa e gjetur te
zevendesohet me dicka. Keto jane te njejta me zevendesimet vetem se
keto bazohen ne shkronje per shkronje ne vend se te zevendesojne frazat
me fraza
psh.

$string =~ tr/[a,e,i,o,u,y]/[A,E,I,O,U,Y]/;

Kthen zanoret e vogla ne ato te medha

$string =~ tr/[a-z]/[A-Z]/;

Kthen te gjitha shkronjat e vogla ne shkronja te medha



Burimet:
http://www.regular-expressions.info/
http://www.troubleshooters.com/codecorn/littperl/perlreg.htm