Si mund të ndihmohet një adoleshent në krizë?

Depresion, anoreksi, bulimi, dhunë, seksualitet
Periudhë tepër e
brishtë, adoleshenca është e vështirë të jetohet. Disa simptoma që
tregojnë një gjendje të keqe të brendshme nuk duhen lënë pas dore.

Të
rritesh nuk është e lehtë. Përse një brishtësi e tillë? Së pari, sepse
kjo moshë është e pafuqishme. Kalimi nga fëmijëria në moshën e rritur
kërkon një shpenzim të madh energjie, burim tensionesh fizike e
psikologjike. Brenda disa vitesh, pesha e tyre dyfishohet, muskujt dhe
skeletet forcohen, shtati i tyre rritet nga 30 në 40 cm. Ky transformim
vepron në psikikën e tyre. Ai u imponohet, nuk është diçka e zgjedhur.
Është krejt normale që ky ndryshim t’i fus në ankth. Nganjëherë ato kanë
përshtypjen se jetojnë në trupin e ndonjë të huaji.

Ja se cilat janë disa shqetësime të adoleshencës

Shija e rrezikut, moshë që ka guxim për gjithçka
*
15% e 12-19 vjeçarëve pohojnë se kanë bërë diçka të rrezikshme nga
inati ose kënaqësia. Në fakt, aksidentet janë shkaku i parë i vdekjes së
të rinjve.
* I riu që kërkon të testojë mundësitë e tij dhe të shoh
se deri ku i shkojnë fuqitë, është një krizë klasike adoleshente. Ai që
luan shpesh me jetën e tij dhe kërkon sistematikisht të kalojë limitet
është mirë të çohet tek mjeku.

Dismorfofobia
* Disa adoleshentëve u bëhet fiksim një pjesë e trupit të tyre: ijët, hunda, shpatullat…aq sa matufosen fare.
*
Sara, 16 vjeçe dëshmon se ka faqe të mëdha. “Aty më rri mendja ditë e
natë. S’do të lë gjë pa bërë derisa t’i zvogëloj”. Ky përçmim për një
pjesë të trupit mund të çojë deri në sakatim.
* Flitet për
dismorfobi, tmerri i pamjes së jashtme. Kujdes, ambienti familjar luan
një rol të rëndësishëm: mos u tallni me pamjen e një adoleshenti!

Anoreksi dhe bulimi
* Dy fytyra të të njëjtës sëmundje që lidhet me adoleshencën.
* Nëse adoleshenti anoreksik humbet menjëherë 20%-30% të peshës së vet, vuan nga një bulimi në sasitë e të ushqyerit.

Lufta të hapura dhe situatë konflikti
Në
situatë konflikti duhet një negociues: vëlla, motër, dajë, gjysh, mik.
Nëse adoleshenti gjendet vetëm përballë gjithë familjes, atëherë ai
është në rrezik. Mundësia e tij e vetme për t’u shprehur, mbetet dhuna
kundër të tjerëve ose kundër vetvetes.

Mërzitja, sëmundja e rinisë
*
Çfarë bën adoleshenti gjatë gjithë ditës? Mërzitet. Adoleshenti sillet
vërdallë pa ditur se çfarë të bëjë. Mërzitja gllabëron funksionimin e
trurit dhe pengon shpërthimin e mendimeve.
* Për t’u mërzitur më mirë
adoleshenti izolohet në vetvete: nuk thotë asgjë në tavolinë, kalon si
hije, mban mistere… Por kur këto fillojnë e teprohen, ndërhyrja e
psikologut është tepër e nevojshme.

Mbipesha
* Një adoleshent ndër tre të moshës 15 vjeçare është i shëndoshë. Nuk dinë se si të vishen për të fshehur defektet.
*
Për shembull: ajo do të donte të ishte e padukshme, por shokët janë të
pamëshirshëm: në sport ajo i bën të gjithë të qeshin. Kjo do të thotë se
ajo ha ëmbëlsira dhe sheqerna.
* Specialistët bien dakord: një
adoleshent duhet të dobësohet. Kjo për estetikën, shëndetin
kardiovaskular… E gjithë familja duhet ta ndihmojë të dobësohet sepse
kjo gjendje mund ta çajë në depresion.

Gjëja më e ankthshme? Shpërthimi i një seksualiteti.
*
Modifikimi i karaktereve seksuale provokohet dhe hipotalamusi
(mbiprodhim hormonesh seksuale rreth moshës 10 vjeçare). Tek vajzat
shenjat e para shfaqet rreth moshës 11 e 12 vjeç. Tek djemtë, shenja e
parë është zhvillimi i testikujve rreth moshës 11 vjeçare.
* Në fakt,
kjo periudhë karakterizohet nga një emër “humbja”. Humbja e trupit të
fëmijërisë: zbulon se është e pamundur të kthehet mbrapsht.

Probleme lëkure
* 15 vjeç dhe puçrrat shfaqen. Adoleshenti ka frikë se mos shikohet, studiohet dhe tallet.
* Që në shenjat e para të infeksionit të lëkurës duhet konsultuar dermatologu. Vetëm ky mund japi këshilla higjienike.

Droga, gjë që duhet t ‘ju alarmojë
Si mund të kuptohet? Ndryshon sjellja karshi prindërve, nuk dëfrehet më si dikur, shpesh lë kurset, kërkon më shumë para xhepi.
Është
nervoz në mënyrë të parakohshme, agresiv në të folur. Qan dhe qesh pa
arsye. Mbyllet në dhomën e tij dhe tregohet indiferent ndaj atyre që e
rrethojnë. Bëhet përherë e më i pistë. Sytë e tij janë të kuq, qepallat
përpëliten. Shpesh trupi është i mbuluar nga bluja dhe ka shenja në
krahë e këmbë.

Dhuna, si të kanalizohet
* Shumë
faktorë mund të shpjegojnë këtë lloj sjelljeje. Tek djemtë sekrecioni i
hormone zhvillon për keq agresivitetin. Më pas adoleshenti kalon një
periudhë tensioni dhe dhune të brendshme
* Adoleshentit të cilit i mungojnë fjalët për t’u shprehur i zëvendëson ato me agresivitetin.
*
Nuk bëhet fjalë që të falet kjo dhunë, por të kuptohet. Nëse kjo
përsëritet shpesh, mund të bëhet fjalë për depresion ose çrregullim
personaliteti.

Vetëvrasja, shkaku i dytë i vdekjeve tek të rinjtë
*
Vetëvrasja është komplikimi më dramatik i depresionit. Mënyra e
përdorur është shpesh një mënyrë e dhunshme: armë zjarri, varje …
* Për fat të keq, shpesh duhet pritur ky ekstremitet që prindërit të kuptojnë vuajtjen së tyre.