Tė jesh xheloz do tė thotė tė vuash, ndėrsa tė jesh objekt xhelozie do
tė thotė tė jesh vazhdimisht i frikėsuar. Dhe ndonjėherė xhelozia ėshtė
fatale, vret veten ose tė tjerėt. Xhelozia ėshtė reagim ndaj perceptimit
tė kėrcėnimit qė ekziston nė njė marrėdhėnie, qė jo gjithmone bazohet
nė realitet.
Shkaqet e xhelozisė Zakonisht, xhelozia krijohet nga perceptimi qė njėri partner tėrhiqet
nga dikush tjetėr. P.sh. femrat ndjehen xheloze pėr kohėn qė tė dashurit
e tyre e kalojnė nė familje ose me hobin e tyre. Xhelozia ėshtė mė
intensive kur thyhet romanca, ngaqė partneri terhiqet ndaj njė personi
tjetėr. Nė pergjithėsi, xhelozia lidhet me ndjenjat e pabarazisė dhe
papėrshtatshmėrisė nė njė marrėdhėnie.
Ashtu si marrėdhėniet
me afat te shkurtėr (flirti) kanė mė pak siguri se ato afatgjata (si
martesa), si dhe individėt me ndryshim kronik pėr mirėqenien e vet
shpirtėrore mund tė jenė pre e xhelozisė qė nė fazat e para tė
marrėdhėnieve. Po ashtu tė predispozuar pėr tė qenė tė tillė janė edhe
ata qe janė tė varur nga marrėdhėnia intime. Por xhelozia mė e fortė dhe
potencialisht mė destruktive synon tė rritet kur provon kėrcėnimin ndaj
ekskluzivitetit seksual. Ka individė qė ndryshojnė nė varėsi tė faktit
se sa rėndėsi i kushtojnė ekskluzivitetit seksual.
Madje, janė
disa dallime tė medha kulturore nė llojin e sjelljes qė shkaktojnė
xhelozinė seksuale. Sipas njė studimi, e puthura shkakton nivel tė lartė
tė xhelozisė seksuale tek hungarezėt, vallėzimi dhe marrėdhėniet
seksuale tek ish-sovjetikėt, flirtimi tek jugosllavėt, dhe fantazitė
seksuale tek hungarezėt.
Xhelozia mund tė prodhojė njė numėr tė
madh e tė ndryshėm reagimesh emocionale. Zakonisht kėto ndjenja janė
negative, si: stresi, turbullimi, dyshimi, armiqėsia, zemėrimi, etj.
Disa janė edhe pozitive, si: eksitimi, dashuria, gjallėria.
Xhelozia
ėshtė gjendja e dobėsimit tė pushtetit tė nėnkuptuar, kur partneri
xheloz ka frikė se ka humbur pushtetin pėr tė tėrhequr tjetrin.