SKIZOFRENIA – Si te perballemi me te ?

Skizofrenia eshte nje syndrome qe nenkupton njohjen teper te gabuar te ralitetit te brendshem dhe te jashtem .Nga te gjitha cregullimet mendore skizofrenia ka psojat me serioze .Manifesohet me cregullime te perceptimit,emocioneve,te te folurit dhe te aktivitetit fizik.Personi I prekur reagon ne menyrat qe demtojne jeten e tij apo te saj.
Semundja ndodh kudo ne cdo culture ne cdo pjese te botes ndonese me frekunce te ndryshme.Paraqitja tek femrat ashtu edhe tek meshkujt te varfurit dhe te pasurit pas askush nuk eshte i kursyer nga ku cregullim.
Termi skizofreni ne pertkhim do te thot “carje e mendimit” mirepo kjo nuk duhet te keqkuptohet dhe te mendohet se keta persona kan personalitet ten dare,tru me funksion te ndare apo edhe shpirt te ndare.
Skizofrenia fillon ne adoleshence ose ne femijerine e hershme.Si rregull ka nje fillim te ngadalshem.

CILAT JANE SIMPTOMAT KARAKTERISTIKE?

Skizofrenia eshte cregullim serioz , manifestohet ,me simptoma te ndryshme te cilat e cregullojne jeten e personit.Shume her cregullimi ka zhvillim kronik por mund te paraqitet edhe ne forme akute
Simptomat me te zakonshme jane:
-Deluzionet
-Hlucinacionet
-Te folurit e cregulluar
-Sjellje e corganizuar

Deluzionet:

Idet e mara jane besime te gabuara te cilat nuk mund te korigjohen dhe kur personi vendoset perpara fakteve.Jane te rendesishme nga se ralle ndodhin ne cregullimet tjera mendore.
Mund te manifestohen si :deluzicionet e madheshtise (personi beson se eshte zoti) perndjekjes (policia kerkon ta arestojione), references (besime te gabuara se objektet,ngjarjetose njerezit kane rendesi personale te vecante),kontrolli (se eshte i kontrolluar nga agjensite e jashtme).
Po ashtu personi beson se idete i futen brenda ose i meren nga mendja me dhune.

Halucinacionet:

Jane percepitme senzorike ne mungese te nje stimuluesi te jashtem.
Halucinacionet e degjimit jane nder simptomat me te shpeshta ne skizofreni.Mund te perjetohet si zhurma te thjeshta ose tinguj te zerave apo te muzike.Zerat mund te shqiptojne fjale te vetme,fjali te shkurtera ose bashkebisedime te plota.Ndonjeher dy ose me shum zera diskutojne me pacientin,mund te japin urdhera dhe mund te shqiptojne mendimet e pacientit me ze te larte.
Halucinacionet tjera jane:
-prekjes
-te pamurit
-nuhatjes
-shijes

Humori

(Disponimi) mund te shgoqerohet me depresion,ankth ,iritabilitet ose euferi.
Emocionet nuk perputhen me situaten p.sh Personi qesh kur I tregohet per vdekjen e donje familjari apo donje mikut.

Sheshim Emocional

(Mpirje.Indiference) per shkak te mosperputhjes ne mes te gjendjes shpirterore dhe shprehjes emocionale personi duket indifirent i sheshur.

Te folurit

Pasqyron cregullimin e brendshem te menduarit.Mund te jete i pakuptim dhe incoherent me cast humb lidhshmeria e mendimeve.Personi perdor fjale te reja (neologjizma) te cilat I kupton vetem ai gje qe shpie tek varferimi i te folurit.
Ndonjeher ndodh qe pacienti te perserit te folruti e te tjereve (ekolalia)

Sjellja shoqerore

Mund te keqesohet.Personi le pasdore higjienen personale si dhje ate te rrethit ku jeton,ai ju shmanget kontakteve shoqerore.Disa jane te merzitshem duke folurt per intimitete me njerez te huaj ,disa flasin fjale te turpshme para publikut ose sillen ne menyre te shfrenuar nga ana seksuale.Ne mejdiset ku jetojne ata eshte rremuje e papasterti nga se grumbullojne objekte te ndryshme.

Cka e shkakton skizofrenine?
Shkaku i skizofrenise nuk njihet plotesisht por disa factor kan me shume rendesi:





Faktori Gjenetik-
(Trashegemia).Skizofrenia eshte me te zakonshke ne familjet e te semureve skozofren,Mundesia e paraqitjes se cregullimit tek femijet e nje prindi skizofren eshte e madhe,akoma me e madhe tek femijet e dy prinderve skizofren.Paraqitja tek binjakt njevezor eshte me e madhe se tek dy vezor.



Disfunksioni i trurit-
Eshte gjetur te disa persona skizofren kjo ndodh per shkak te disa defekteve organike si : atrofie trurit ,zmadhim i ventrikujve,zvogelimi lobit temporal.



Zhvillimi patologjik i trurit-
Disa nga personat skizofren kane pasur lindje te veshtire qe mund te kete shkaktuar demtimin e trurit.



Faktoret ambiental-
Sugjerohet te kene ndikim ne paraqitjen e skizofrenise.Kushtet e papershtatshme te jetes kontribojne ne paraqitjen e cregullimit.Ngjarjes stresante qe ndodhin menjeher perpara fillimit te cregulimit.
Stresi kornik familjar ,veqanerisht ndjenjat e shprehura fort ndermjet anetareve te familjes

Treajtimi-
Meqenese nuk disponohet me nje preparat te efektshem per kete semundje te forte dhe te qendrueshem,qellimi i trajtimit eshte lehtesimi i simptomave dhe rehabilitimi shoqeror dhe psikologjik.
Karakteristik per kete paciente eshte se enden nga nje institucion ne tjetrin ,nga nje mjek ne tjetrin.

MJEKIMI MEDIKAMENTOZ

Antipsikotiket jane mjetet kryesore te trajtimit.Rekomandohet te miren per nje kohe te gjate.Efekti pozitiv i tyre do te shprehet menjeher por pas disa diteve apo javeve.Shpeshhere efektet anesore (negative ) shprehen me shpejte se veprim pozitiv i medikamentit gje qe mund te ndikoj tek te semurit te nderpresin marjen e tyre.