Perimet e stinës, produktet që nuk duhen ndarë nga tavolina

Perimet janë burimi kryesor i vitaminës C dhe E, acideve
organike, kripërave minerale e lëndëve që u japin atyre shije të
këndshme


Lakra, brokoli, angjinare, marule dhe spinaq. Nga “shporta e
artë” e natyrës, këto perime konsiderohen si ushqimet më të
përshtatshme për të luftuar të ftohtin. Por, për të ruajtur vlerat e
tyre ushqyese dhe terapeutike, duhen konsumuar të freskëta dhe “të
gjalla”. Perimet zënë një vend të rëndësishëm në dietën ushqimore të
njeriut, pasi janë të pasura me vitamina e kripëra minerale dhe
ndihmojnë në tretjen e ushqimeve. Ato janë burimi kryesor i vitaminës C
dhe E, acideve organike, kripërave minerale e lëndëve që u japin atyre
shije të këndshme. Kripërat minerale që ato përmbajnë, sikurse janë
kripërat e kalciumit, fosforit dhe hekurit, janë të domosdoshme për
veprimtarinë jetësore, ndërsa lëndët që i japin shijen, ngjyrën dhe
aromën, nxisin oreksin dhe ndihmojnë në përvetësimin e proteinave të
mishit e peshkut. Po ashtu, celuloza që ato kanë ndihmon në pastrimin e
stomakut, zorrëve dhe nxjerrjen jashtë të lëndëve të dëmshme për
organizmin, si kolesterinën e tepërt dhe produktet e tjera jo të
shëndetshme. Për të gjitha cilësitë dhe vlerat e mira që kanë perimet,
duhet të konsumohen çdo ditë në mënyra dhe sasi të ndryshme. Për më
tepër, kërkimet e reja tregojnë se përfshirja e rregullt e perimeve në
dietën ushqimore mund të ndihmojë në parandalimin e shumë sëmundjeve dhe
kjo për arsye se këto ushqime janë të pasura me vitaminë E dhe C. Por
në studimin e botuar këto ditë në revistën e shoqatës amerikane të
mjekësisë, jepen të dhënat më të qarta të një lidhjeje midis këtyre
vitaminave dhe shumë sëmundjeve të ashtuquajtura dimërore. Studimi u
krye për të parë nëse marrja e ushqimeve antioksiduese mund të pakësojë
rrezikun e prekjes nga to. Le ta nisim nga lakra. Është një mbrojtëse e
mirë e sistemit imunitar, që ruan rrugët e frymëmarrjes, parandalon
gastritin, ulcerën, kolitin ulceroz. Për më tepër, lufton lodhjen dhe
ndihmon për një lëkurë të shëndetshme. Dhe sikur të mos mjaftonte, rrit
mbrojtjen organike dhe ka veti të larta ushqyese. Pa harruar këtu fuqinë
antioksiduese për shkak të vitaminave në sasi të mëdha. Një sasi e
vogël lakre e grirë përmban 22 kalori dhe shumë përbërës të domosdoshëm
ushqimorë që kryesohet nga një përbërës kimik, i cili ul prodhimin e
enzimave në trup, ndalon dëmtimin e qelizave, shkatërron radikalet e
lira dhe ul rrezikun e prekjes nga kanceri. Megjithatë, që elementet
ushqyese të mos humbasin, është e nevojshme që perimet të jenë të
freskëta dhe të gatuhen shpejt, sepse vitaminat nuk e duan as dritën dhe
as temperaturat e larta (sipër 60 gardë celsius, vitaminat B dhe C
shkatërrohen). Po ashtu, nëse arrijmë t’i rezistojnë tërheqjes së
domateve dhe patëllxhanëve të rritur pa asnjë minutë diell, do të
zbulojmë se sallata me lakër kokë është në gjendje të na japë më shumë
se gjysmën e nevojës sonë të përditshme për vitaminë C dhe në të njëjtën
kohë largon substancat kimike helmuese që gjenden te mishi dhe
sallamet. Një tjetër alternativë e mirë ngelet padyshim edhe sallata me
bazë lakrën e kuqe, marulen, brokolin dhe spinaqin. Të gjitha këto
jeshillëqe që nuk duhen ndarë asnjëherë nga tavolina, mund të
shoqëroheshin shumë mirë me farat e kungullit, susamit dhe lulëkuqes.
Pastaj nëse i shtojmë një mollë të athët të grirë në feta, pak arra të
grira, limon dhe vaj ulliri, asnjë nuk mund t’iu rezistojë. Kështu
dashur pa dashur kemi krijuar një thesar të vërtetë vitaminash. Nëse
dëshironi mund ta shoqëroni me feta buke të zezë, të lyera me djathë
kaçkavall të shkrirë.
Lakra e zezë
Pjesëtare e familjes së “lakrave pa kokë”, një thesar i vërtetë vitamine
C dhe hekuri. Konsumohet “e gjallë” nëpër sallata, pasi kështu ruan më
mirë edhe vetitë e saj.

Sallatat
Acid folik, likopeni, alfa dhe beta karotinë, vitaminë E dhe C: këto dhe
shumë përbërës të tjerë mund të gjenden në organizmin e personave që
vaktet e të ngrënit i shoqërojnë me sallatë. Në fakt, është cilësuar pak
si surprizë ky zbulim. Ai që ka treguar për virtytet e sallatës ka qenë
një studim i publikuar në “Journal of the American Dietetic
Association”, ku ekspertët e “School of Public Health” në Los Angelos
kanë analizuar të dhënat e më shumë se 17.500 personave të mbajtur në
një data-base të një studimi mbi ushqyerjen dhe u tregua për herë të
parë se gjaku i personave që hanë sallata është i pasur me vitamina dhe
antioksidues të domosdoshëm për një jetë të shëndetshme. Në veçanti,
vitamina C arrin mesatarisht në kuotën 165 për qind te gratë dhe 119 për
qind te burrat, në krahasim me ata që nuk përdorin sallata. Po sipas
studimeve, mjafton edhe një sasi e vogël në ditë për të arritur dozat
optimale të shumë mikroushqyesve me efekte pozitive në organizëm.
Angjinare
Ka veti tretëse, pastruese dhe mbi të gjitha është shumë e pasur me
hekur. Rritet në mënyrë spontane në zonat e ngrohta. Quhet ndryshe edhe
karçof. Varietetet ndahen në varësi të ngjyrës dhe gjembave.
Lulelakra
Ka vetëm një gjë negative: aromën e pakëndshme kur gatuhet. Për ta
evituar, mjafton që të shtojmë një lugë miell të bardhë dhe pak lëng
limoni në ujin e zierjes. Nëse janë të vogla dhe të freskëta, janë shumë
të shijshme edhe “të gjalla” me vaj ulliri dhe limon.
Prasi
Një perime tjetër me një numër të pafund vetish pozitive për shëndetin,
ku përmendim ato diureike, tonifikuese dhe pastruese. Protagonist i
padiskutueshëm i supave, apo sallatave, që mund të konsumohet edhe “i
gjallë”, ku pjesa e bardhë është më “e çmuara”. Në të gjitha rastet,
prasi rekomandohet të përdoret i freskët. ndërsa farat e shtypura të
tij, të ziera në verë të bardhë, këshillohen kundër rërës në veshka dhe
kundër dhembjeve therëse.
Brokoli
Brokoli është i pasur me kalcium, hekur, fosfor, kalium dhe vitaminë C.
Përmban gjithashtu edhe vitaminë B1 dhe B2 dhe janë një burim i mirë
fibrash ushqyese.